👎 Mili Mücadele Dönemi Zararlı Cemiyetler
Mondros ateşkes antlaşması sonrasında faaliyetlerini gördüğümüz zararlı cemiyetleri başlıca ikiye ayırabiliriz: Birinci grup azınlıkların kurduğu “azınlık cemiyetleri”dir.Bunlar faaliyet yürüttükleri bölgeyi Osmanlı Devletinden kopararak buralarda bağımsız devletler kurmayı ya da başka bir devletin yönetimi altına girmeyi hedeflemişlerdir.Uluslar arası kamuoyunun desteğini de kazanmak için bu isteklerini Wilson İlkelerine dayandırmışlardır.Azınlık cemiyetleri işgalci itilaf devletleri tarafından desteklenmiş zaman zaman da kullanılmışlardır.
İkinci grup zararlı cemiyetler ise Osmanlı yönetimindeki Müslümanlar tarafından kurulan “Milli varlığa Düşman Cemiyetlerdir.Bu kişiler işgalleri engellemenin mümkün olmadığını bu nedenle direniş yapılmaması gerektiğini savunmuşlardır.Direniş hareketleri yerine İtilaf devletleri ile iyi geçinerek tavizler koparmaya çalışılması gerektiğini savunmuşlardır.Bu ikinci gruba giren cemiyetler ulusal kurtuluş düşüncesine karşı çıkmışlardır.
- Müslümanlar tarafından kurulmuşlardır.
- İşgallerin kolaylaşmasına neden olmuşlardır.
- Ulusal direnişe karşı faaliyet yürütmüşlerdir.
- İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
- Hürriyet ve İtlaf Fırkasıyla birlikte hareket etmişlerdir.
- Saltanat ve Hilafet yanlısıdır.
- Emperyalist devletlerin amaçlarına hizmet etmişlerdir.
- Ümmetçilik anlayışı ile hareket etmişlerdir.
- Bu Türklerin kurduğu zararlı cemiyetler Ulusal Egemenlik fikrine inanmıyorlardı.
- Milli mücadele dönemi zararlı cemiyetlerin genellikle manda ve himaye fikrini savunmuşlardır.
👍 🇹🇷 Milli Cemiyetler (Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri)
İşgaller sırasında İstanbul Hükümetinin tepkisiz kalması üzerine halkın sesini duyurmak amacıyla yine halk arasından çıkan aydınlar tarafından kurulan cemiyetlerdir.Birbirlerinden bağımsız olarak kuruldukları için önceleri ortak bir faaliyet alanına sahip değillerdi.Temelamaçları bulundukları bölgelerin işgalini önlemekti.
👍 🇹🇷 Milli Cemiyetlerin Genel Özellikleri:
- Bulundukları bölgenin Türklere ait olduğunu bu nedenle işgallerin haksızlığını dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlamışlardır.
- Ulusal Mücadeledeki teşkilatlanmanın temelini oluşturmuşlardır.
- İşgalci devletlerin azınlık cemiyetlerinin ve İstanbul Hükümetinin faaliyetlerine karşı mücadele etmişlerdir.
- Genellikle ittihatçı düşünceye sahip olan kişiler tarafından kurulmuşlardır.
- Birleştirici bir liderden yoksun olmaları nedeniyle önceleri bölgesel kurtuluşu savunmuşlardır.
- Kuruluşlarında milliyetçilik duygusu etkilidir.
- Sivas Kongresinde ”Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmişlerdir.
- Öncelikle Basın yayın yoluyla direnişi yönlendirmeye çalışmışlar bunun yanında silahlı direnişe de destek vermişlerdir.
- Bölgesel direnişi yönlendirmelerine rağmen seslerini daha iyi duyurabilmek amacıyla İstanbul’da faaliyet yürütmüşlerdir.
- Milli mücadele yanlısı bu cemiyetler azınlıklara karşı kurulmuştur.
- Trakya cemiyeti hariç diğer milli mücadele yanlısı cemiyetler yeni bir Türk devleti kurmayı hedeflemezler.
- Bu milli mücadele yanlısı cemiyetler milli değerlerin gelişmesini sağlamışlardır.
- Yararlı cemiyetler ihtiyaçlarını halktan karşılamış ve bir hükümet tarafından kurulmamıştır.
- Yararlı cemiyetlerin en büyük zaafı ortak hareket etmemesidir.Bölgesel kurtuluşu amaçlamışlardır.
