"Bu Âl-i Osman’a hizmet eden sadece Sinan mı? Sinan gibi daha nice hizmet edenler vardır. Ya onların da evine özel su verilsin, ya da Sinan’a da bu ayrıcalık tanınmasın.” diyen paşanın, Mimar Sinan'nın verdiği hizmetlerin yanında bu ülkeye ettiği hizmet ne kadar kalır ki? O devirdeki hangi paşa Mimar Sinan'nın yüzde biri kadar olabilmiştir ki? Ne daha önce nede bugün bulunduğu hizmet sahasında ona ulaşabilecek kimse çıkmamıştır. Çıkacağı da meçhul? Yazının sonunda yaptıklarının listesi vardır. Koca Sinan bugün dahi yaptıkları ile halkımıza hizmet etmektedir.
İstanbul’un o günkü nüfusu çoğalınca Kanuni Sultan Süleyman, Sinan’ı çağırır, der ki:“Mimarbaşı, halkımız su ihtiyacı içinde. Bir at yükü suya çok miktar akçe ödüyorlar. Acaba halkımızın bu su ihtiyacını karşılamak için birşeyler düşünmez misiniz?”
Mimarbaşı der ki:
“Sultanım siz müsaade buyurun, ben İstanbul’un çevresini bir dolaşayım, dışarıda mevcut sulan İstanbul’a getirmenin mümkün olup olmadığını bir inceleyeyim ve ondan sonra size bir cevap veririm.”
Ve Sinan Ağa atına biner, yanına yardımcılarını da alır, Çekmece’den başlayarak kıyıları dolaşır, Beşiktaş’a kadar istanbul’un kıyılarında, dereleri, akan suları tespit eder. Bu suların önü örüldüğü, baraj yapıldığı takdirde nereye kadar yükselir, nereden nereye kemer yapılarak İstanbul’a getirilebilir, bunun günlerce hesabını yapar ve Kanuni’nin huzuruna çıkar. Sultan sorar:
“Mimarbaşı, İstanbul’a su getirmek mümkün müdür?” Mimarbaşının cevabı:
“ Sultanım, mümkündür. Ancak çok ağır bir şartı var.”
“Nedir o mimarbaşı?”
“Sultanım, altın dolu keseleri uç uca dizmek şartıyla ancak İstanbul’a su gelebilir.”
Kanuni’nin cevabı şu olur:
“Mimarbaşı sen İstanbul’a su getirmenin mümkün olup olmadığını söyle. Eğer mümkünse ben keseleri uç uca değil, yan yana dizmeye razıyım.”
Bunun üzerine Mimar Sinan kolları sıvar ve İstanbul’un dışındaki suları Kağıthane civarında belli yerlerde toplar, oradan da dere içlerine büyük geçitler yaparak İstanbul’a getirir ve şehrin belli meydanlarında umumi çeşmeler yaparak suyu akıtır. Bu çeşmelerin tamamı da kırkı bulur. Ve Kırk Çeşme suları akmaya başlar.
O güne gelinceye kadar, musluk gibi bir adet olmadığı için sular boşa akıp gitmektedir. O gün çok pahalıya mal olan suyu artık bostanlara, yollara akıtmak istemiyorlar ve ilk defa İstanbul’da lüle dedikleri musluğu çeşmelere koyuyorlar.
Su böylesine pahalıya geldiği ve kıymet kazanmaya başladığı için Kanuni bir ferman çıkanr, der ki: “İstanbul meydanlarındaki umumi çeşmeler halkın malıdır. Hiç kimse bu çeşmelerden gizlice yeraltından evine su alamayacaktır
Bu umumi kaidenin bir istisnasını da koyar Kanuni. O da özel olarak Sinan’a iletilir. Denir ki: “Sen İstanbul’a böylesine güzel bir çalışma sonunda kırk çeşme sularını getirdin. Sen evine özel olarak bir lüle su alabilirsin.”
Ve Süleymaniye civarındaki meydan çeşmesinden Sinan’ın evine özel olarak yol yapılır ve su akıtılır. Böylece Mimar Sinan evinde özel suyu olan tek kişi olur.
Mimar Sinan Şehzadebaşı Camiini, Süleymaniye Camiini ve Edirne’deki Selimiye Camiini yaptıktan sonra yaşlanır.
Devir hep öyle geçmemiştir. İtibarının yüksekte olduğu devirde, kendisinin kıymetini takdir edenler bir bir bu dünyadan göçmüşlerdir. Kanuni vefat etmiştir, yerine başka padişahlar geçmiştir. Ve Sinan 99 yaşına gelmiştir. Çevresindeki dostları göçtüğü için de kendisi istanbul’da adeta yapayalnız kalmıştır. Ve yeni bir nesil yetişmiştir.
Bir gün Sinan’ın kapısına birisi gelip dayanır. Kapıyı çalar. Sinan bastonuna dayanarak kapıyı açar, “Buyurun” der.
Gelen meçhul insan, “Ben Topkapı Sarayı postacısıyım. Sizi divana çağırıyorlar. Herhalde bir soruşturmaya tabi tutulacaksınız” der.
Sinan Ağa, bu ihtiyar halinde, dostlarının tümünün göçüp gittiği, kendisini eserleri inşaat halindeyken görenlerin kalmadığı bu ihtiyar dünyada, “Acaba Topkapı Sarayına niye çağırılıyorum?” diye bastonuna dayana dayana gider.
Saraya girer, orada bir soruşturma heyeti kurulmuştur: Kadılar, ulemalar, müftüler, o günün vükelası.
Sinan’a şöyle derler: “Sinan Ağa, hakkında şikayet var. Eve su almak yasak olduğu, hiç kimse evine özel olarak su almasın’ diye padişah fermanı olduğu halde, sizin evinizde özel su varmış.”
“Evet,” der, “Cihan Padişahı bana öyle özel olarak müsaade etmişti. İstanbul’a yaptığım, su hizmetinden dolayı sadece benim şahsıma su müsaade etmişti de almıştım.”
“O zaman şu müsaadenizi, fermanı görelim de ses çıkarmayalım. Kimseye verilmemesine rağmen, sizinki devam etsin.”
Sinan’ın cevabı şu: “Ben o zaman Cihan Padişahından ferman istemekten hicap etmiştim. Fermanım falan yok, ama su benim evimde akıyor.”
Divan müşkül durumda kalır, konuşmalar olur: “Sinan büyük hizmetler etmiştir, evinde suyu aksın.” Oradan başkaları cevap verir: “Bu Âl-i Osman’a hizmet eden sadece Sinan mı? Sinan gibi daha nice hizmet edenler vardır. Ya onların da evine özel su verilsin, ya da Sinan’a da bu ayrıcalık tanınmasın.”
Divanda uzun münakaşalar olur, son olarak verilen karar şudur ...
Sinan gibi diğer hizmet edenlerin de evine su bağlanamayacağına göre, Sinan’a verilen su kesilmeli, fakat şimdiye kadar kullandığı su fermansız kullandığı için bir cezaya mucip olmamalıdır.”
Ve Sinan 100 yaşına girerken hastalanır yatağa düşer İstanbul’a su getiren Sinan, susuz evde vefat eder....
Eserleri
CAMİLERSüleymaniye Camii İstanbul,Şehzade Mehmet Camii İstanbul-Fatih,Ayasofya Camii-İstanbul-Sultanahmet,Mihrimah Sultan Camii - Edirnekapı,Mihrimah Sultan Câmii – Üsküdar’da, iskelede,Selimiye Camii- Edirne Merkez’de,Sokullu Mehmed Paşa Camii-İstanbul-(Azapkapı),Atik Valide Camii-İstanbul Üsküdar,Mustafa Paşa Camii-İstanbul-Eyüp,Güzelce Kasımpaşa Camii-İstanbul,Bali Paşa Camii-İstanbul- Kasımpaşa,Kılıç Ali Paşa Camii-İstanbul-(Tophane’de),Rüstem Paşa Camii Tekirdağ,Sinan Paşa Camii-İstanbul-Beşiktaş,Haseki Camii,Rüstem Paşa Câmii (Tahtakale’de),Sokullu Mehmet Paşa Câmii (Kadırga Limanında),Sokullu Mehmet Paşa Câmii (Büyükçekmece)Odabaşı Câmii (Yenikapı yakınında),Hamâmî Hâtun Câmii (Sulumanastır’da),Ferruh Kethüdâ Câmii (Balat Kapısı içinde),Kara Camii – SofyaKazasker İvaz Efendi Camii (İstanbul’da)Kılıç Ali Paşa Camii (Tophane’de),Ahî Çelebi Câmii (İzmir İskelesi yakınında),Ebü’l-Fazl Câmii (Tophâne üstünde),Sinan Paşa Camii (Beşiktaş’ta),Eski Vâlide Câmii (Üsküdar’da),Ferhad Paşa Câmii (Çatalca’da),Drağman Yunus Camii (İstanbul’da)Gazi Ahmet Paşa Camii (Topkapı’da)Hadım İbrahim Paşa Camii (Silivrikapı’da)Abdurrahman Paşa Camii (Kastamonu, Tosya’da),Behram Paşa Camii (Diyarbakır’da),Molla Çelebi Camii (Fındıklı’da),Nişancı Paşa Çelebi Câmii (Kiremitlik’te),Piyale Paşa Camii,Rüstem Paşa Câmii – TahtakaleZâl Mahmûd Paşa Câmii – Eyüp,Çavuşbaşı Camii – Sütlüce,İskender Paşa Câmii (Kanlıca’da),Şehzâde Cihangir Câmii (Tophâne’de),Şemsi Paşa Camii (Üsküdar’da),Osman Şah Vâlidesi Câmii (Aksaray’da),Sultan Bâyezîd Kızı Câmii (Yenibahçe’de),Ahmed Paşa Câmii (Topkapı’da),Sokullu Mehmed Paşa Câmii (Havsa’da, Edirne),Sokullu MehmedPaşa Câmii (Burgaz’da),İbrâhim Paşa Câmii (Silivrikapı’da),Bâli Paşa Câmii (Hüsrev Paşa Türbesi yakınında,Hacı Evhad Câmii (Yedikule yakınında),Kazasker Abdurrahmân Çelebi Câmii (Molla Gürânî’de),Mahmûd Ağa Câmii (Ahırkapı yakınında),Hoca Hüsrev Câmii (Kocamustafapaşa’da),Defterdar Süleymân Çelebi Câmii (Üsküplü Çeşmesi yakınında),Yunus Bey Câmii (Balat’ta),Hürrem Çavuş Câmii (Yenibahçe yakınında),Sinan Ağa Câmii (Kâdı Çeşmesi yakınında),Süleymân Subaşı Câmii (Unkapanı’nda),Kasım Paşa Câmii (Tersâne yakınında),Muhiddin Çelebi Câmii (Tophâne’de),Molla Çelebi Câmii (Tophâne Beşiktaş arasında),Çoban Mustafa Paşa Câmii (Gebze’de),Pertev Paşa Câmii (İzmit’te),Rüstem Paşa Câmii (Sapanca’da),Rüstem Paşa Câmii (Samanlı’da),Rüstem Paşa Câmii (Bolvadin’de),Rüstem Paşa Câmii (Rodoscuk’ta),Mustafa Paşa Câmii (Bolu’da),Ferhad Paşa Câmii (Bolu’da),Mehmed Bey Câmii (İzmit’te),Osman Paşa Câmii (Kayseri’de),Hacı Paşa Câmii (Kayseri’de),Cenâbî Ahmed Paşa Câmii (Ankara’da),Lala Mustafa Paşa Câmii (Erzurum’da),Sultan Alâeddin Selçûkî Câmii’nin (Çorum’da) yenilenmesi,Abdüsselâm Câmii’nin (İzmit’te)yenilenmesi,Kiliseden dönme Eski Câmi’nin (İznik’te) Sultan Süleyman tarafından yeniden yaptırılması,Hüsreviye (Hüsrev Paşa)Câmii (Haleb’de),Sultan Murâd Câmii (Manisa’da),Orhan Câmii’nin (Kütahya’da)yenilenmesi,Kâbe-i şerîf’in kubbelerinin tâmiri,Hüseyin Paşa Câmii (Kütahya’da),Sultan Selim Câmii (Karapınar’da),Sultan Süleymân Câmii (Şam, Gök Meydanda),Taşlık Câmii (Mahmûd Paşa için, Edirne’de),Defterdar Mustafa Çelebi Câmii (Edirne’de),Haseki Sultan Câmii (Edirne, Mustafa Paşa Köprüsü başında),Cedid Ali Paşa Câmii (Babaeski’de),Semiz Ali Paşa Câmii (Ereğli’de),Bosnalı MehmedPaşa Câmii (Sofya’da),Sofu Mehmed Paşa Câmii (Hersek’te),Maktul Mustafa Paşa Câmii (Budin’de),Firdevs Bey Câmii (Isparta’da),Memi Kethudâ Câmii (Ulaşlı’da),Tatar Han Câmii (Kırım, Gözleve’de),Vezir Osman Paşa Câmii (Tırhala’da),Rüstem Kethüdâsı Mehmed Bey Câmii (Tırhala’da),Mesih Mehmed Paşa Câmii (Yenibahçe’de).
MEDRESELERRüstem Paşa Medresesi-İstanbul-Fatih,Semiz Ali Paşa Medresesi-İstanbul-Fatih,Sultan Süleymân Medresesi (Mekke’de),Süleymâniye Medreseleri (İstanbul’da),Yavuz Sultan Selim Medresesi (Halıcılar Köşkünde),Sultan Selim Medresesi (Edirne’de),Sultan Süleymân Medresesi (Çorlu’da),Şehzâde Sultan Mehmet Medresesi (İstanbul’da),Haseki Sultan Medresesi (Avratpazarı’nda),Vâlide Sultan Medresesi (Üsküdar’da),Kahriye Medresesi (Sultan Selim yakınında),Mihrimah Sultan Medresesi (Üsküdar’da),Mihrimah Sultan Medresesi (Edirnekapı’da),MehmedPaşa Medresesi (Kadırga’da),MehmedPaşa Medresesi (Eyüp’te),Osman Şah Vâlidesi Medresesi (Aksaray yakınında),Rüstem Paşa Medresesi (İstanbul’da),Ali Paşa Medresesi (İstanbul’da), 17i.lşiplş.ml.çmö)AhmedPaşa Medresesi (Topkapı’da),Sofu MehmedPaşa Medresesi (İstanbul’da),İbrâhim Paşa Medresesi (İstanbul’da),Sinân Paşa Medresesi (Beşiktaş’ta),İskender Paşa Medresesi (Kanlıca’da),Kasım Paşa Medresesi,Ali Paşa Medresesi (Babaeski’de),Mısırlı Mustafa Paşa Medresesi (Gebze’de),Ahmed Paşa Medresesi (İzmit’te),İbrâhim Paşa Medresesi (Îsâ Kapısında),Şemsi Ahmed Paşa Medresesi (Üsküdar’da),Kapı Ağası Mahmûd Ağa Medresesi (Ahırkapı’da),Kapıağası Câfer Ağa Medresesi (Soğukkuyu’da),Ahmed Ağa Medresesi (Çapa’da),Hâmid Efendi Medresesi (Filyokuşu’nda),Mâlûl Emir Efendi Medresesi (Karagümrük’te),Ümm-i Veled Medresesi (Karagümrük’te),Üçbaş Medresesi (Karagümrük’te),Kazasker Perviz Efendi Medresesi (Fâtih’te),Hâcegizâde Medresesi (Fâtih’te),Ağazâde Medresesi (İstanbul’da),Yahya Efendi Medresesi (Beşiktaş’ta),Defterdar Abdüsselâm Bey Medresesi (Küçükçekmece’de),Tûtî Kâdı Medresesi (Fâtih’te),Hakîm Mehmed Çelebi Medresesi (Küçükkaraman’da),Hüseyin Çelebi Medresesi (Çarşamba’da),Şahkulu Medresesi (İstanbul’da),Emin Sinân Efendi Medresesi (Küçükpazar’da),Yunus Bey Medresesi (Draman’da),Karcı Süleyman Bey Medresesi,Hâcce Hâtun Medresesi (Üsküdür’da),Defterdar Şerifezâde Medresesi (Kâdıçeşmesi’nde),Kâdı Hakîm Çelebi Medresesi (Küçükkaraman’da),Kirmasti Medresesi,Sekban Ali Bey Medresesi (Karagümrük’te),Nişancı MehmedBey Medresesi (Altımermer’de),Kethüdâ Hüseyin Çelebi Medresesi (SultanSelim’de),Gülfem Hâtun Medresesi (Üsküdar’da),Hüsrev Kethüdâ Medresesi (Ankara’da),Mehmed Ağa Medresesi (Çatalçeşme’de).
KÜLLİYELERSüleymaniye Külliyesi-İstanbul-Fatih,Haseki Külliyesi,Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi.
DARÜLKURRALARAtik Valide Sultan Darülkurrası-İstanbul-Üsküdar,Sokollu Mehmet Paşa Darülkurrası-İstanbul-Eyüp,Sultan Süleyman – Süleymaniye Darülkurrası-İstanbul-Fatih,Sultan Süleyman Han Dârülkurrâası (İstanbul’da),Vâlide Sultan Dârülkurrâsı (Üsküdar’da),Hüsrev Kethüdâ Dârülkurrâsı (İstanbul’da),Mehmed Paşa Dârülkurrâsı (Eyüp’te),Müftü Sa’di Çelebi Dârülkurrâsı (Küçükkaraman’da),Sokullu Mehmet Paşa Dârülkurrâsı (Eyüp’te),Kâdızâde Efendi Dârülkurrâsı (Fâtih’te).
HASTAHANELERSultan Süleyman-Süleymaniye Darüşşifası-İstanbul-Fatih,Haseki Sultan Dârüşşifâsı (Haseki’de),Vâlide Sultan Dârüşşifâsı (Üsküdar’da).
TÜRBELERŞehzade Mehmet Türbesi-İstanbul-Fatih,Kanuni Sultan Süleyman Türbesi-İstanbul-Fatih,Arap AhmedPaşa Türbesi (Fındıklı’da),Yahya Efendi Türbesi (Beşiktaş’ta),Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi (Beşiktaş’ta),Arap AhmedPaşa Türbesi (Fındıklı’da),Sultan Süleymân Türbesi (Süleymaniye’de),Şehzâde Sultan MehmedTürbesi (Şehzâdebaşı’nda),SultanSelim Türbesi (Ayasofya civârında),Hüsrev Paşa Türbesi (Yenibahçe’de),ŞehzâdelerTürbesi (Ayasofya’da),Vezir-i âzam RüstemPaşa Türbesi (Şehzâde Türbesi yakınında),Ahmed Paşa Türbesi (Eyüp’te),MehmedPaşa Türbesi (Topkapı’da),Çocukları için inşâ ettiği türbe,Siyavuş Paşa Türbesi (Eyüp’te),Siyavuş Paşanın çocukları için yapılan türbe (Eyüp’te),Zâl Mahmûd Paşa Türbesi (Eyüp’te),Şemsi Ahmed Paşa Türbesi (Üsküdar’da),Kılıç Ali Paşa Türbesi (Tophâne’de),Pertev Paşa Türbesi (Eyüp’te),Şâh-ı Hûban Türbesi (Üsküdar’da,Haseki Hürrem Sultan Türbesi (Süleymaniye’de).
HAMAMLARAtik Valide Sultan Hamamı-İstanbul-Üsküdar,Kılıç Ali Paşa Hamamı-İstanbul-Beyoğlu, Tophane,Hürrem Sultan Hamamı-İstanbul Sultanahmet,Hürrem Sultan Hamamı-Mihrimah Sultan Hamamı Edirnekapı,Haseki Sultan Hamamı (Bahçekapı’da),SultanSüleymân Hamamı (İstanbul’da),Süleymaniye Hamamı (Süleymaniyede),Üç Kapılı Hamam (Topkapısarayında),Üç Kapılı Hamam (Üsküdar Sarayında),Haseki Sultan Hamamı (Yahudiler içinde),Vâlide SultanHamamı (Karapınar’da),Vâlide SultanHamamı (Cibâli Kapısında),Mihrimah SultanHamamı (Edirnekapı’da),Lütfi Paşa Hamamı (Yenibahçe’de),MehmedPaşa Hamamı (Galata’da),MehmedPaşa Hamamı (Edirne’de),Kocamustafapaşa Hamamı (Yenibahçe’de),İbrâhim Paşa Hamamı (Silivrikapı’da),Kapıağası Yâkub Ağa Hamamı (Sulumanastır’da),Sinân Paşa Hamamı (Beşiktaş’ta),Molla Çelebi Hamamı (Fındıklı’da),Kaptan Ali Paşa Hamamı (Tophâne’de),Kaptan Ali Paşa Hamamı (Fenerkapı’da),Müfti Ebüssü’ûd Efendi Hamamı (Mâcuncu Çarşısında),Mîrmirân Kasımpaşa Hamamı (Hafsa’da),Merkez Efendi Hamamı (Yenikapı dışında),Nişancı Paşa Hamamı (Eyüp’te),Hüsrev Kethüdâ Hamamı (Ortaköy’de),Hüsrev Kethüdâ Hamamı (İzmit’te),Hamam (Çatalca’da),RüstemPaşa Hamamı (Sapanca’da),Hüseyin Bey Hamamı (Kayseri’de),Sarı Kürz Hamamı (İstanbul’da),Hayreddin Paşa Hamamı (Zeyrek’te),Hayreddin Paşa Hamamı (Karagümrük’te),Yâkub Ağa Hamamı (Tophâne’de),Haydar Paşa Hamamı (Zeyrek’te),İskender Paşa Hamamı,Odabaşı Behruzağa Hamamı (Şehremini’de),Kethüdâ Kadın Hamamı (Akbaba’da),Beykoz Hamamı,Emir Buhârî Hamamı (Edirnekapı dışında),Hamam (Eyüp’te),Dere Hamamı (Eyüp’te),Sâlih Paşazâde Hamamı (Yeniköy’de),Sultan Süleymân Hamamı (Mekke’de),HayreddinPaşa Hamamı (Tophâne’de),Hayreddin Paşa Hamamı (Kemeraltı’nda),Rüstem Paşa Hamamı (Cibâli’de),Vâlide SultanHamamı (Üsküdar’da),Sultan Hamamı (Manisa’da).
İMARETLERSultanSüleymân İmâreti (Süleymaniye’de),Haseki Sultan İmâreti (Mekke’de),Haseki Sultan İmâreti (Medîne’de),SultanSüleymân İmâreti (Süleymaniye’de),Haseki Sultan İmâreti (Mekke’de),Haseki Sultan İmâreti (Medîne’de),Mustafa Paşa Köprüsü başında bir imâret (Edirne’de),SultanSelim İmâreti (Karapınar’da),SultanSüleymân İmâreti (Şam’da),Şehzâde Sultan Mehmed İmâreti (İstanbul’da),SultanSüleymân İmâreti (Çorlu’da),Vâlide Sultan İmâreti (Üsküdar’da),Mihrimah Sultan İmâreti (Üsküdar’da),Sultan Murâd İmâreti (Manisa’da),Rüstem Paşa İmâreti (Rodoscuk’ta),Rüstem Paşa İmâreti (Sapanca’da),MehmedPaşa İmâreti (Burgaz’da),MehmedPaşa İmâreti (Hafsa’da),Mustafa Paşa İmâreti (Gebze’de),MehmedPaşa İmâreti (Bosna’da).SU YOLLARI KEMERLERİBend Kemeri (Kağıthâne’de),Uzun Kemer (Kemerburgaz’da),Mağlova Kemeri(Kemerburgaz’da),Gözlüce Kemer (Cebeciköy’de),Müderris köyü yakınındaki kemer (Kemerburgaz’da).Kırık Kemer.KÖPRÜLERBüyükçekmece Köprüsü,Silivri Köprüsü,Mustafa Paşa Köprüsü (Meriç üzerinde),Büyükçekmece Köprüsü ,Silivri Köprüsü, (Sultan Süleyman Köprüsü)Mustafa Paşa Köprüsü (Meriç üzerinde),Sokullu Mehmed Paşa Köprüsü (Tekirdağ’da),Odabaşı Köprüsü (Halkalıpınar’da),Kapıağası Köprüsü (Büyükçekmece’de),MehmedPaşa Köprüsü (Sinanlı’da),Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü (Drina Köprüsü),Sultan Süleyman Köprüsü (Dilovası’nda).KERVANSARAYLARKervansaray (Sultan Süleymân İmâreti yakınında),Kervansaray (Büyükçekmece’de),RüstemPaşa Kervansarayı (Rodosçuk’ta),KebecilerKervansarayı (Bitpazarı’nda).
SARAYLARSaray-ı atîk tâmiri (Beyazıt’ta),Saray-ı cedîd-i hümâyûn tâmiri (Topkapı’da),Üsküdar Sarayının tâmiri (Üsküdar’da),Galatasarayın eski yerine yeniden inşâsı (Galatasaray’da),Saray-ı atîk tâmiri (Beyazıt’ta),Saray-ı cedîd-i hümâyûn tâmiri (Topkapı’da),Üsküdar Sarayının tâmiri (Üsküdar’da),Galatasarayın eski yerine yeniden inşâsı (Galatasaray’da),Atmeydanı Sarayının yeniden inşâsı (Atmeydanı’nda),İbrahim Paşa Sarayı (At Meydanı),Yenikapı Sarayının yeniden inşâsı (Silivrikapı’da),Kandilli Sarayının yeniden inşâsı (Kandilli’de),Fenerbahçe Sarayının yeniden inşâsı (Fenerbahçe’de),İskender Çelebi Bahçesi Sarayının yeniden inşâsı (İstanbul şehir dışında),Halkalı Pınar Sarayının yeniden inşâsı (Halkalı’da),Rüstem Paşa Sarayı (Kadırga’da),MehmedPaşa Sarayı (Kadırga’da),Mehmed Paşa Sarayı (Ayasofya yakınında),MehmedPaşa Sarayı (Üsküdar’da),Rüstem Paşa Sarayı (Üsküdür’da),Siyavuş Paşa Sarayı (İstanbul’da),Siyavuş Paşa Sarayı (Üsküdar’da),Siyavuş Paşa Sarayı (yine Üsküdar’da),Ali Paşa Sarayı (İstanbul’da),AhmedPaşa Sarayı (Atmeydanı’nda),Ferhad Paşa Sarayı (Bâyezîd civârında),Pertev Paşa Sarayı (Vefâ Meydanında),SinânPaşa Sarayı (Atmeydanı’nda),Sofu MehmedPaşa Sarayı (Hocapaşa’da),Mahmûd Ağa Sarayı (Yenibahçe’de),MehmedPaşa Sarayı (Halkalı yakınında Yergöğ’de),Şâh-ı Hûbân Kadın Sarayı (Kasımpaşa Çeşmesi yakınında),Pertev Paşa Sarayı (şehrin dışında),AhmedPaşa Sarayı (şehrin dışında),AhmedPaşa Sarayı (Taşra Çiftlik’te),AhmedPaşa Sarayı (Eyüp’te),Ali Paşa Sarayı (Eyüp’te),MehmedPaşa Sarayı (şehrin dışında, Rüstem Çelebi Çiftliğinde),Mehmed Paşa Sarayı (Bosna’da),Rüstem Paşa Sarayı (İskender Çelebi Çiftliğinde).
MAHZENLERBuğday mahzeni (Galata Köşesinde),Zift Mahzeni (Tersâne-i Âmirede),Anbar (sarayda),Anbar (Has Bahçe Yalısında),Mutbak ve kiler (sarayda),Mahzen (Unkapanı’nda),İki adet anbar (Cebehâne yakınında),Kurşunlu Mahzen (Tophâne’de).
Gönderi:
Nilgün Erim.
Hüseyin Érim saygılarımla.
