Bu yazımızda Milli Edebiyat Dönemi'nin en önemli şairlerinden biri olan Mehmet Emin Yurdakul'un "Cenge Giderken" şiirinin teması, konusu, iletileri, yapı ve biçim özellikleri, ahenk unsurları (kafiye, redif, aliterasyon, kelime tekrarları) bunların şiire katkıları, edebi sanatları, imgeleri ve kaynakları kısaca geniş incelemesi yer alıyor.
ŞİİR İNCELEMESİ
Genel Bilgi:
Mehmet Emin Yurdakul, “Anadolu’dan Bir Ses yahut Cenge Giderken” adlı şiirini, 1897′de Türk-Yunan Savaşı üzerine yazar. Bu şiir, Selanik’te Asır gazetesinde yayımlanır ve büyük ilgi görür. Şair, vatan için milletimizin yapması gereken fedakarlığı dile getirir ve milli bilinci uyandırma amacını güder. Türkçülük akımının etkisinin yoğun olarak görüldüğü bu şiirde, Türk evladının vatanının kulu olduğu ve ne pahasına olursa olsun onu koruması gerektiği vurgulanıyor. Mehmet Emin, bu şiirinde de milli şuur ve heyecanı ön plana alır. Döneminin ülke şartları onu bu tarz şiir yazmaya zorlar adeta. “Dönemin kozmopolit aydınlarına "Ben Bir Türk'üm!' diye seslenen Milli Şair, yüzyıllarca ilgisizlikten bir köşeye çekilmiş olan sessiz çoğunluğun gür bir sedası oluyordu”
İncelemesi: www.edebiyatfatihi.net
İçerik:
Teması: Vatan, savaş, mücadele
Konusu: Türk evladının vatanının kulu olduğu ve ne pahasına olursa olsun onu koruması gerektiğidir.
Dörtlüklerde Anlatılanlar:
1. dörtlük: Türk olmanın yüceliği, insan olanın vatanın kulu olduğu
2. dörtlük: Milletin vatanına, bayrağına ve kutsal kitabına sahip çıkması gerektiği
3.dörtlük: Atalar yurdu vatana bağlılık, vatan sevgisi
4. dörtlük: Vatana bağlılık, düşmana karşı mücadele ruhu
5. dörtlük: Vatanın kalıcılığı, vatana sahip çıkmayı asla bırakmayacağı, vatan için her şeyi göze alacağı
Yapı Özellikleri:
Nazım Birimi: Dörtlük
Nazım Biçimi: Halk şiirinden esinlemeler gösteren bu şiir "koşma" nazım biçiminin kafiye düzeni ve biçim özelliklerini yansıtıyor.
Ahenk Unsurları:
Ölçüsü: 11'li hece ölçüsü
Kafiye Düzeni: aaab/cccb/dddb/eeeb
Dil ve Üslup Özellikleri:
Cenge Giderken şiirinde halk şiiri geleneğinin izleri vardır. Şiirde sade ve yalın bir dil kullanılmıştır. Aşık tarzı halk şiiri nazım şekli olan koşma tarzı uyak düzeni ve 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. Koçaklamalara benzer yiğitçe ve coşkun bir söyleyiş görülüyor. Şair halk söyleyişlerine yer vermiştir. Şair, imgelere yer verse de sanat yapma endişesi yoktur.
Edebi Sanatlar:
- “İşte vatan, işte Tanrı kucağı” dizesinde vatan, Tanrı kucağına benzetilerek teşbih (benzetme) sanatı yapılmıştır. edebiyatfatihi.net
- "Osmancık'ın bayrağını kaldırtmam" dizesinde telmih sanatı yapılmıştır.
- "Toprak, ecdad, ocak, ev, köy, vatan" sözcükleri arasında tenasüp sanat vardır.
- “Sinem, özüm ateş ile doludur” dizesinde "ateş" sözcüğüyle istiare sanat yapılmıştır
Kara taşla bıçağımı bilerim. ”
- "Ak-kara" sözcükleri arasında tezat sanatı vardır.
MEHMET EMİN YURDAKUL (1869-1944)
- Milli Edebiyat akımı ve Türkçülüğün önde gelen temsilcileri arasında yer aldı.
- “Türk Şairi”, “Milli Şair” unvanı ile tanınır..
- Tanzimat Dönemi'nde ortaya çıkan “halk için halk diliyle yazma” anlayışını Servetifünun Dönemi'nde yeniden canlandıran sanatçı Mehmet Emin Yurdakul’dur.
- Şiirlerinde Türk milletinin yüceliğini haykırır.
- 1897’de Türk-Yunan Savaşı sırasında “Cenge Giderken” adlı şiiri yazmıştır. Bu şiirin ilk dizesi olan “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur.” sözüyle edebiyatımızda yeni bir çığır açmıştır.
- Şiirlerinde kahramanlık ve milli bilinci öne çıkararak savaşa giden halkı cesaretlendirmiştir.
- Konuşma diliyle ve hece ölçüsüyle şiirler yazmak gerektiği üzerinde durmuştur.
- Türkçe Şiirler adlı kitabıyla edebiyat çevrelerinde sesini duyurmuştur. Onun bu eseri ile Türkçülük edebiyat alanına girmiştir.
- Sade dil ve hece ölçüsü ile şiirler yazan ilk şairdir.
- Milli duyguları ve sosyal konuları işlemiştir.
- Dil ve şekil özellikleri bakımından halk şiirinden etkilenmiştir.
ESERLERİ:
ŞİİR:
- Türkçe Şiirler (1899-1918)
- Türk Sazı (1914)
- Ey Türk Uyan (1914)
- Tan Sesleri (1915, 1956)
- Ordunun Destanı (1915)
- Dicle Önünde (1916)
- Hastabakıcı Hanımlar (1917)
- Turana Doğru (1918)
- Zafer Yolunda (1918)
- İsyan ve Dua (1918)
- Aydın Kızları (1919)
- Mustafa Kemal (1928, şiir ve düzyazı)
- Ankara (1939)
- Fazilet ve Asalet (1890)
- Türkün Hukuku (1919)
- Kral Corc’a (1923)
- Dante’ye (1928)
Alıntı/Kaynak: http://www.edebiyatfatihi.net/2013/03/cenge-giderken-siiri-ve-bir-aciklama.html
