İnsanı İnsanla Sağaltmak
Gazanfer ERYÜKSEL
İnsanın dünyayı ve süreç içinde evreni anlama ve anlatma yolculuğu… Ki bu yolculukta insanın kendini ve toplumu da anlaması, sorgulaması vardır. İşte bu yolculuk, bir diğer deyişle düşüncenin de seyir defteridir.
“Düşünce insanın dil, kültür, edebiyat, din, sanat, musiki olarak ürettiği, üretmeyi sürdürdüğü felsefi değerlerdir.” (Prof. Dr. Şahin Filiz, Felsefi , Pales Yayınları, İstanbul, 2018, sf. 11)
Şahin Filiz, Felsefi Sağaltım adlı kitabında toplumun felsefeye bakışına alışılmışın ötesinde bir yaklaşımla yeni bir boyut getirmektedir.
“… felsefe, gerek doğa bilimleri ve gerekse insan bilimleri konusunda bütün kültür öğelerini, her çağın paradigmasına göre biçimlendirmiş ve insanı insanlığın tüm birikimiyle ama her yönden sağaltmayı nihai amaç edinmiştir.” (a.g.e. sf. 11)
Felsefi sağaltım kavramını ise şöyle açıklamaktadır. “Felsefi sağaltım, insanı, tıbben ‘hastalık’ noktasına gelmeden, felsefenin birikimiyle sağaltmak demektir. Bu sağaltım, tıbbi bir tedavi değil, varoluşsal bir iyileştirme çabasını ifade eder.” (a.g.e. sf. 13)
Tarih boyunca tüm felsefi sistemlerin ve akımların insanın mutluluğuna odaklandığını belirterek Felsefi sağaltımın, “tüm araç değerleri amaç değer (mutluluk G.E.) uğruna seferber etmek” olduğunu söylemektedir.
Türkiye’de ve dünyada felsefi sağaltım…
Şahin Filiz yaptığı araştırmalarda Türkçe literatürde felsefi ile sağaltım veya felsefi sağaltım konusunda müstakil bir inceleme olmadığını fark eder.
“Felsefe koçluğu, felsefe danışmanlığı gibi bir takım unvanlar kullanılmakla birlikte yüzeysel, felsefi ve bilimsel derinlikten, akademik ciddiyetten uzak, günlük, pratik uygulamalar, felsefenin ağırlığını kaldırabilecek türden çalışmalar olarak görünmemektedir. Bu türden söylem ve eylemlerin, felsefi sağaltım gibi ciddi bir konuyu sıradanlaştırdığı; zaten mesafeli durulan felsefeyi iyiden iyiye kuramsal-eylemsel alanda tecrit ettiği bir gerçektir.” (a.g.e. sf. 14)
Dünyada felsefi sağaltım…
“Felsefi sağaltım ya da terapi, ilk olarak 1986’da Almanya’da ve 1996’da ABD’de akademik bir alan olarak kabul edilmiş; birçok Avrupa ülkesinde yaygınlaşıp, Felsefe Klinikleri oluşturularak tıp bilimleri ile ortaklaşa tedavi ve sağaltım gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Ülkemizde birkaç üniversitede lisansüstü düzeyde felsefi terapi ve danışmanlık dersleri okutulduğunu biliyoruz. Ancak Avrupa ve ABD’de bu konuda yapılan araştırmalar ve açılan felsefe klinikleri, ülkemizde bulunmamaktadır. Felsefi sağaltım adlı bu çalışma, Türkiye’de bir ilki oluşturacaktır.” (a.g.e. sf. 14)
Neden felsefi sağaltım?
“Kitabımızın adını Felsefi Sağaltım koyduk. Yabancı kaynaklarda ‘Counseling’ (danışmanlık), ‘Cuaching’ (koçluk), ‘Therapy’ (terapi-tedavi) kavramları kullanılmaktadır. Bu karşılıklar dilimizde hafif kaldığı gibi, felsefi sağaltımın derinlikli anlamını yansıtmakta yetersiz kalmaktadır. Doğrudan çevrildiğinde Türkçede birtakım yanlış anlamalara yol açacağı kaygısından hareketle, içeriklerini de hesaba katarak tüm bu kavramları sağaltım kavramı ile karşıladık. Sağaltım, genel olarak iyileştirme anlamı bakımından, danışmanlık, koçluk ya da terapiden daha derin ve felsefenin kapsam genişliğine daha uygun bir anlama sahiptir. Türk dili mantığına ve anlam zenginliğine en uygun olanı da sağaltımdır. Sağaltım varoluşsal iyileşme, iyileştirme olarak anlaşılabilir. Ben de sağaltımı özellikle felsefenin bir tedavi yöntemini ifade eden kavram olarak seçtim.” (a.g.e. sf. 16)
Felsefi sağaltımda bir ufuk turu…
Beş bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde felsefi sağaltımın ve felsefeyle iyileştirmenin kuramsal çerçevesi, ilkeleri ve sınırları yer almaktadır.
İkinci bölümde Ötenazi konusu işlenmektedir. “iyi ölüm” de denilen ötenazi, ülkemizde tıp alanında bile yeterince tartışılmayan bir konudur. Felsefe yoluyla ötenazi tartışmaları alevlendirilmeye çalışılmaktadır.
Üçüncü bölümde felsefi sağaltım, ahlak ile sanatı birlikte görme tezi işlenmektedir.
Dördüncü bölümde insanın insanla tedavisi ve doğal olarak insanın insanlıkla sağaltımı anlatılmaktadır.
Beşinci ve son bölümde yöntem sorunlarının çözümü üzerinde tartışılarak yöntem sağaltımı konu edinilmiştir.
Özetlersek… Felsefi Sağaltım, insanın insanı, insanlığın insanlığı iyileştirmek için en kapsamlı, en derinlikli ve en etkili yönteminin felsefe olduğu savını ortaya atmaktadır. İnsan kendisi, evren ve tanrıya ilişkin problemleri din ile çözemediği gerekçesiyle bilim ve bilimsel yönteme tutunmuştur. Ancak bilimde dinleştiği için hakikat ve mutluluğa bu yolla da ulaşamamıştır.
Şahin Filiz’e göre üçüncü yol din, bilim ve felsefeyi, yine felsefenin kavrayıcı ve kapsayıcı yöntem ya yöntemleriyle birleşmesiyle oluşan yoldur. Çağımız insanı zihinsel, ruhsal ve bedensel olarak parçalanmış durumdadır. İşte üçüncü yol, bu parçaları “kendinde varlık olarak insan” bütününe iade etmek amacıyla gidilecek yöndür. Tinselliği ile dine, olgusallığı ile bilim ve sorunsallığı ile de felsefeye dayanmaktadır.
*Felsefi Sağaltım, Prof. Dr. Şahin Filiz, Palse Yayınları, İstanbul, 2018.
