Osmanlı Washington Sefareti’nin ilk bebeği, Chatham’ın ilk Polis Şefi: Rüstem Bey
Forum USA yazan Forum USA
Ocak 21, 2020
AMERİKA, TÜRKİYE
Osmanlı Washington Sefareti’nin ilk bebeği, Chatham’ın ilk Polis Şefi: Rüstem Bey
Rustem Bey (Courtesy of Chatham Township Historical Society)
Dr. Işıl Acehan
1950’de Daily News Sun gazetesinde şu başlıklı bir yazı çıkmıştı: “İlçe Polis Şefi Büyükelçilikte Doğdu: Chatham İlçesi tüm ülkedeki en kozmopolit polis şefine sahip olmakla övünüyor.” Bu polis şefinin ismi Rüstem Bey’di.
Rüstem Bey’in doğumuyla Sefarette tatlı bir heyecan
1898’in sıcak bir Temmuz günü, Osmanlı İmparatorluğu’nun Washington Sefareti’nde tatlı bir heyecan vardı.
ABD’de doğan ilk Osmanlı vatandaşı bebek, Rüstem Bey dünyaya gelmişti. Babası Sefaret İkinci Kâtibi Sıdkı Bey, annesi Hranuş Hanım, namı diğer Madame Bey’di.
Washington Sefareti İkinci Kâtibi Sıdkı Bey’in eşi Madame Bey, İstanbul’da doğmuştu. Babası Ermeni, annesi Fransızdı. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde eğitim görmüştü. Dört dil biliyordu, İtalya’da opera eğitimi almıştı, güzelliği ve kıyafetleri Washington ve New York çevrelerinde dillere destandı.
Madame Bey, 1910’da kendi ismini kullanmadan “Bir Diplomatın Eşi’nden Washington’daki Türk Diplomatik Hayatı” adıyla yayımladığı kitapta Rüstem Bey’in dünyaya geldiği günü şöyle anlatmıştı: “Madame Sıdkı Bey’in Washington’daki ilk yıllarındaki hayatı, küçük Amerikalı Türk, Rüstem Bey’in doğumuyla güzelleşti. Rüstem Bey şu anda 12 yaşında, üç dili çok iyi konuşan, zeki, küçük bir delikanlı. O, Washington sefaretinde doğan ilk Türk bebekti. Bu mutlu hadise, 9 Temmuz 1898’de, Amerikan ve Türk bayrakları altında gerçekleşti.”
Madame Bey ve Rüstem Bey
Müslüman diplomat eşleri yurtdışına çıkamıyordu
Sefarete adım attığı 1897’den itibaren 12 yıl boyunca New York Başkonsolos vekilliği de yapan Sıdkı Bey’in bu kadar uzun süre görevde kalmasının bir nedeni hem çok çalışması, diğer nedeni, belki de en önemlisi eşiydi. Müslüman diplomat eşleri yurt dışına çıkamadığı için Sefaretteki ilk yılında Washington politikacıları ve diplomatlarına verilen davetlerde ağırlayan hanım Madame Bey’di.
Eşlerinden ayrı olmak Osmanlı diplomatlarının da bazılarının hayatında oldukça büyük zorluktuu. Mesela “Elçilerin Prensi” olarak adlandırılan Mavroyeni Bey’in görevi bittiğinde yerine gelen Mustafa Tahsin Bey yaşlıydı. Eşinden ve çocuklarından ayrıldığı için her gün göz yaşı döktüğü söyleniyordu. Washington’ın havası da ona yaramamış, zatürreye yakalanmış, İstanbul’a döndükten bir yıl sonra vefat etmişti.
Ali Ferruh Bey kuralları yıktı
Sıdkı Bey’in göreve başlamasından bir sene sonra Elçi olan Ali Ferruh Bey de Washington’da görevinin başına geçtiğinde henüz yeni evlenmiş, çiçeği burnunda eşini İstanbul’da bırakarak balayı yerine tek başına ABD’ye gelmişti. Madame Bey, Ali Ferruh Bey’i meşhur Dupont Circle, 1818 Q Street’te bulunan ihtişamlı Osmanlı Sefareti’nde karşılamış, binanın hanım sahibi gibi ona yeni hayatında yardımcı olacak tüm bilgileri aktarmıştı.
Bir yıl sonra Sonunda Ali Ferruh Bey diplomatların Müslüman eşleriyle yurt dışına çıkmama kuralını bozarak, piyano ve ud çalan, çok güzel olduğu söylenen hanımını ve kendi kız kardeşini Washington’a getirmeyi başarmıştı. Böylece, bu düzeyde Müslüman bir kadın, ABD topraklarına ilk kez adım atmıştı. Washington’da sadece hanım davetlerine katılabiliyordu.
Sıdkı Bey
Diğer yandan Osmanlı Büyükelçi ve diplomatlarının çoğu ana dili gibi Fransızca konuşurken İngilizce bileni pek yoktu. İngilizcesi ve büyüleyici mezzo-soprano sesiyle Madame Bey, Sıdkı Bey’in Washington’da üst düzey politik ve diplomatik çevrelere girmesinde önemli rol oynamıştı.
Rüstem Bey, Beyaz Saray’da verilen çocuk partilerinin davetlisiydi
Sıdkı Bey ile eşi Madame Sıdkı Bey, 1897’de göreve başlayan,1900’de yeniden başkan seçilen ABD Başkanı William McKinley ve eşi Ida Saxton McKinley ile de çok yakın arkadaşlardı. McKinley, 1901’de Buffalo’da suikasta uğrayıp öldüğünde, oğulları Rüstem’le birlikte yanındaydılar. Daha sonra Başkan olarak göreve başlayan Theodore Roosevelt’in davetlerinde her zaman listede oldular. Tek çocukları Rüstem Bey de 14 yaşına kadar Beyaz Saray’daki çocuk partilerinin daimi davetlileri arasındaydı.
Rüstem Bey, bir diplomat olmak üzere yetiştiriliyordu. Jön Türk devrimiyle güçlenen ve Büyükelçi olmak isteyen New York Başkonsolosu Münci Bey, hem Washington’a gelerek Büyükelçi Mehmed Ali Bey’in koltuğunu aldı, hem de 1 sene sonra, 1909’da iftiralarla Sıdkı Bey’in ayağını kaydırmayı başardı.
Münci Bey İstanbul’a, Sıdkı Bey hakkında yolsuzluk yaptığını iddia eden bir mektup göndermişti. Görevden alındıktan sonra suçsuzluğu ortaya çıkan Sıdkı Bey, daha sonra Berlin’de görevlendirilse de, bunu kabul etmeyerek Amerika’da kalmış ve yıllarca biriktirdiği kıymetli halı, kilim ve sanat eserleriyle ticaret işine girişmek için New York’a eşi Madame Bey ve oğlu Rüstem Bey’le taşınmıştı.
Diplomatlık hayalinin sonu…
Bir Osmanlı vatandaşı olan Rüstem Bey diplomat olmak üzere yetiştiriliyordu. Ancak I. Dünya Savaşı’yla Sıdkı Bey’in ters giden işlerinin üzerine bir de 250 bin dolar değerindeki halılarının bulunduğu kargo gemisi Ruslar tarafından alıkonulunca tamamen iflas etmişti.
Daha sonra ABD’de boks sporunun en popüler olduğu günlerde Madame Bey’in New Jersey, Chatham’da açtığı boksörler için sağlık kampı kısa sürede çok meşhur olunca, Rüstem Bey de dünya ağır sıklet boks şampiyonlarının arasında bir gençliğe doğru adımını attı. Bu boksörler arasında Joe Louis, Max Schmeling, Gene Tunney, Jack Dempsey ve Tony Galento vardı.
Rüstem Bey
Rüstem Bey önce diş hekimliği fakültesinde okumaya başladı ancak burada bir sene geçirdikten sonra bunun kendisine göre olmadığına karar vererek ayrıldı. 1926’da, 28 yaşındayken ABD vatandaşı oldu. Bir süre başka işlerde çalıştıktan sonra 1927’de yarı zamanlı özel polis olarak Chatham’da görev yapmaya başladı.
O zamanlar nüfusu 1,000 civarında olan New Jersey’in Chatham İlçesi’nde sadece yarı zamanlı görevlendirme yapılıyor, polisler kendi araçlarını ve silahlarını kullanıyordu. Nihayet 1941’de Chatham Polis Departmanı kurulduğunda Rüstem Bey de ilçenin ilk polis şefi olarak tarihe geçti.
Sıdkı Bey’in madalyaları torunlara emanet
Amerikalı bir hanımla evlenen Rüstem Bey’in Bette Ann ve Muriel isminde iki kızı olmuştu. Rüstem Bey’in Virginia ve New York’ta yaşayan torunları Tom Smart ve Linda Hennesey, dedelerinin aynı zamanda çok güzel Türk yemekleri pişirdiğini ve annelerinin de ondan yemek pişirmeyi öğrendiğini anlatıyor. Evlerinde Sıdkı Bey’e Osmanlı Devleti’nin verdiği Nişan-ı Osmanî, Mecidi Nişanı ve Kaçar Hanedanı tarafından verilen nişanlarla, 1898’lerden Başkan William McKinley’den 1940’lara Franklin D. Roosevelt dönemine kadar sayısız Beyaz Saray davetiyesi bulunuyor…
Alıntı/ Kaynak: https://forumusa.com/amerika-usa-amerika-birlesik-devletleri/osmanli-washington-sefaretinin-ilk-bebegi-chathamin-ilk-polis-sefi-rustem-bey/
