Nevada Kaya Bedizi
Nevada / Amerika – Görsel : Paul BeaversGözler ister istemez Azerbaycan’da yer alan Gobustan Kayalıklarını ve Saymalıtaş’da alkış tutan Atalarımızın çizimlerini arıyor. Bu görsel benzerlik toplumsal ve inanç yapısının ortaklığını sunuyor. İki toplumun da bu eylemi kayalara vuruyor olması, değerlerin yaşatılması anlamında kaygıları da ortaya koyuyor. Bediz çizimlerinin benzerliği ve duruşları ise yaşamsal köken birliği ile özgün çizim birlikteliğini bizlere sergiliyor.
- Kürşad BAYTOK
GOBUSTAN KAYALIKLARI VE İLK SANATÇILAR
En azından sanatla ilgisi olanlar, dünya tarihinin en eski çizimlerin, İspanya’daki Altamira Mağarası ile Fransa’daki Lasque Mağarası duvarına yapılmış hayvan resimleri olduğunu bilir... Arkeologlar 25- 30 bin yıl ile tarihlemiştir bu çizimleri. Ama sıkı durun birçok kişinin bilmediği, en az Altamira ve Lasque kadar eski çizimler içeren bir yer daha tanıyorum ben. Çok arzu etmeme rağmen, Altamira’yı ve Lasque’ yu görmedim ancak Bakü gezim sırasında Gobustan Kayalıkları’nı gördüm ve insanoğlunun mağara duvarlarına yapmış olduğu, en eski çizimlerden bazılarını inceleme fırsatı buldum.
ALTIBİN KAYA VE 25 BİN YILLIK RESİMLER
Bakü’nün hemen güneyinde; Hazar Denizi kenarında, BTC Boru Hattı’nın başlangıç terminalinin hemen arkasında, yaklaşık 6 bin kayadan oluşan Gobustan (Azerbaycan alfabesiyle Qubustan) Kayalıkları’nda, en eskisi 25 bin yıl önceye tarihlenmiş kaya çizimleriydi bunlar. En yenisi ise bin yaşında... Kayalıklarda Büyüktaş, Küçüktaş, Jingirtaş ve Yazılı Tepe diye adlandırılan bölümlerde rastladığınız yüzlerce çizimin, en eskilerinin bile, oldukça gerçekçi, anlamlı ve orantılı olması; Taş devri insanının estetik yetenekleri hakkında ipuçları veriyordu. “Ters derin kabartma” şeklindeki bu çizimlerde, erkekler, kadınlar, ayılar, keçilerin çeşitli türleri, ceylan ve geyikler, domuzlar, aslanlar, köpekler, kurtlar ve diğer hayvanlar betimlenmiş. Ayrıca, yaşamdan görüntüler de yer alıyor... Avlanma görüntüleri, dans, hasat, kurban töreni, aslanların hayvanlara saldırması, keçilerin kavgası, atlar ve deniz yolculuğu gibi yaşamsal öğeler bu bahsettiğim.
DAĞIN RUHUNA TAPMAK
Gobustan’daki figürleri inceleyerek, bölgede binlerce yıldır yaşayan insanlar hakkında bilgi sahibi olabiliyorsunuz. Burada yaşayanların “Dağın Ruhuna” taptıklarını, bu kayalıkların mezolitik dönemde bir kale gibi korunma amaçlı kullanıldığını, yerlerdeki çukurların yabani hayvanları avlamak için sıvı doldurulmuş tuzaklar olduğunu anlatıyor arkeologlar. Gobustan’daki ilginç şeylerden biri de ; elle veya sopa ile vurulduğunda bir darbuka gibi ses çıkaran Gavaltaş diye isimlendirilen taşın, ilk çağlarda müzikli ayinlerin yapıldığını günümüze aktarmasıdır. Bölgedeki ilk arkeolojik araştırmayı; I. M. Caferzade yapmış sonra da, T. Rustamov ile F. Muradova kazılara devam etmiş. Bu kazılarda, çeşitli kaya kesme aletleri, ok başları, çelik kalemler bulunmuş. Aletlerin çoğu, silikondan ve çakıldan yapılmış ve Mezolitik ya da Neolitik çağlara ait.
Kaynak: http://docplayer.biz.tr/3770981-Gobustan-kayaliklari-ve-ilk-sanatcilar.html
TÜRKOLOJİ TARİH KASIM 2011
Türkoloji’ye
Atılan İmza,
Dr. Mustafa Aksoy
Fotoğraflar: Servet Somuncuoğlu
Somuncuoğlu’na
göre “Avrasya coğrafyasındaki kaya resimlerinin çok büyük bir kısmı, Türklerin
Asya’nın yüksek dağlık bölgelerindeki taşlara, kayalara çizdiği ve eski
dünyanın dört bir yanına yurt kurarken, tarih öncesinden bugüne bıraktıkları
izlerdir”.https://turkish-culture-history-language.blogspot.com/
