Yazan: Zeynep Değirmenci
Aşure, tarihsel süreçteki anlamının yanı sıra, onu güzel kılan başka anlamlara da sahiptir. Birçok farklı malzemenin bir araya gelmesiyle oluşmuş olması aslında bir toplumu da simgeler. Toplumları veye çeşitli grupları oluşturan bizler, insanlar, aynı karakterlere ya da fiziksel görünüşlere sahip değiliz. Fakat her birimizin farklılığı bir araya geldiğinde ortaya çok güzel bir ambiyans çıkabiliyor. Tıpkı bir aşure gibi.
Aşure Nedir?
Aşure, Türk Dil Kurumu’nun yaptığı tanımına göre, buğday, nohut gibi baklagil taneleri ile kuru yemişlerin bir araya getirilip şekerle kaynatılması sonusunda yapılan bir tatlı türü anlamına gelmektedir. Alaca Aş olarak da bilinen Aşure, etimolojik olarak incelendiğinde İbranice kökenli bir kelimedir. Bu kelimenin orijinali “aşura” olarak da bilinmektedir.
Aşure, aynı zamanda sayı olarak on anlamına gelen bir kelimedir. Bu anlamı, Hicri takvimdeki Muharrem ayının onuncu gününe denk gelmesinden kaynaklanmaktadır. Her yıl Muharrem ayının belirli bir haftasında ise aşureler yapılıyor ve dost, komşu, aile vb. ile paylaşıyor.
Aşure Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Aşurenin ilk ortaya çıkışı ve yapılması hakkında anlatılan ve de en yaygın olan olay Nuh peygamber ile ilgili olan olaydır. Anlatılanlara göre, Nuh peygamberin içinde tüm canlarlarından bir dişi ve bir erkek bulunduran gemisi Ağrı Dağı’nda karaya oturduktan sonra, tufandan kurtulmayı kutlamak amacı ile özel bir yiyecek yapılmak isteniyor. Fakat bu yiyeceği yapmak için kullanılabilecek malzeme çeşidi ve sayısı da yok denecek kadar az. Bunun üzerine onlar da kalan yiyecekleri toplayıp, karıştırıp ardından da pişirip bu tatlı çorbayı yapıyorlar. Tatlı çorba denilen yiyecek, o günden itibaren her yıl pişiriliyor, dağıtılıyor, paylaşılıyor ve bu bir gelenek haline geliyor.
Aşure Günü nedir? Aşure Günü Ne Zaman?
Aşurenin tarihteki yeri de oldukça önemlidir. Aşure haftasında özellikle Muharrem ayının onuncu gününde tarih boyunca oldukça önemli olaylar gerçekleşmiştir. Örnek vermek gerekirse, Hz. Adem ve Hz. Havva’nın tövbe duası bu günde kabul edilmiştir. Diğer bir olay ise İbrahim peygamberin Nemrut’un ateşinden kurtulmasıdır. Bu olayda Hz. İbrahim putları paramparça eder ve bunun üzerine ateşe atılır. Fakat tam ateşe atılırken Allah’tan yardım diler ve Allah onu kurtarır.
Muharrem ayının onuncu gününde gerçekleşmiş diğer bir olay ise Hz. Musa’nın kavmini Kızıldeniz’i otadan ikiye ayırarak Firavun’un zulmünden kurtarmasıdır. Verebileceğimiz birçok örenk vardır; Yunus peygamberin balığın karnından kurtulması, Eyüp peygamberin dertlerine şifa bulup yaralarının iyileşmesi, Hz. Yakub’un oğlu Hz. Yusuf’a kavuşması ve gözlerinin açılması gibi. Saydığımız tüm bu olaylar Muharrem ayınıncı onuncu gününde yani aşurenin dağıtıldığı ve yapıldığı günde gerçekleşmiştir.
İşte bu gün, 2018 yılında 20 Eylül’de gerçekleşmiştir. Peki Aşure Günü 2019 yılında ne zaman? Bu yıl Aşure Günü 9 Eylül 2019 tarihinde olacaktır. Gelecek yıl ise 29 Ağustos 2020 tarihinde olacaktır.
Aşure Niçin Yapılır ve Dağıtılır?
Aşurenin yapılış amacı ve nedenleri hakkında düşünüldüğünde karşımıza çıkan ilk kavram, ilk terim Alevilik kültürü oluyor. Alevilik kültüründe, aşurenin yapılmasının ve dağıtılmasının en temel sebebi Kerbela Olayı’na dayanmaktadır. 680 yılının Muharrem ayının onuncu gününde, Kerbela Kerbela Olayı gerçekleşmiştir. Hz. Hüseyin (Hz. Muhammed’in torunu) bu katliamda şehit edilmiştir. Bu olayın Muharrem ayının onuncu gününde gerçekleşmesi aşureyle olan bağlantısını açıklamaktadır.
Aşure’de hiçbir hayvansal gıda içermeyen bir tatlıdır ve Muharrem ayında dağıtılır. Dağıtılmasının temel sebebi ise Ali Zeynel Abidin isimli imamın Kerbela Olayı’ndan kurtuluşunu kutlamak ve bu kurtuluşa duyulan sevinci göstermektir.
Yapılışı:
Aşurenin ilk ortaya çıkışı ve yapılması hakkında anlatılan ve de en yaygın olan olay Nuh peygamber ile ilgili olan olaydır. Anlatılanlara göre, Nuh peygamberin içinde tüm canlarlarından bir dişi ve bir erkek bulunduran gemisi Ağrı Dağı’nda karaya oturduktan sonra, tufandan kurtulmayı kutlamak amacı ile özel bir yiyecek yapılmak isteniyor. Fakat bu yiyeceği yapmak için kullanılabilecek malzeme çeşidi ve sayısı da yok denecek kadar az. Bunun üzerine onlar da kalan yiyecekleri toplayıp, karıştırıp ardından da pişirip bu tatlı çorbayı yapıyorlar. Tatlı çorba denilen yiyecek, o günden itibaren her yıl pişiriliyor, dağıtılıyor, paylaşılıyor ve bu bir gelenek haline geliyor.
Aşure Günü nedir? Aşure Günü Ne Zaman?
Aşurenin tarihteki yeri de oldukça önemlidir. Aşure haftasında özellikle Muharrem ayının onuncu gününde tarih boyunca oldukça önemli olaylar gerçekleşmiştir. Örnek vermek gerekirse, Hz. Adem ve Hz. Havva’nın tövbe duası bu günde kabul edilmiştir. Diğer bir olay ise İbrahim peygamberin Nemrut’un ateşinden kurtulmasıdır. Bu olayda Hz. İbrahim putları paramparça eder ve bunun üzerine ateşe atılır. Fakat tam ateşe atılırken Allah’tan yardım diler ve Allah onu kurtarır.
Muharrem ayının onuncu gününde gerçekleşmiş diğer bir olay ise Hz. Musa’nın kavmini Kızıldeniz’i otadan ikiye ayırarak Firavun’un zulmünden kurtarmasıdır. Verebileceğimiz birçok örenk vardır; Yunus peygamberin balığın karnından kurtulması, Eyüp peygamberin dertlerine şifa bulup yaralarının iyileşmesi, Hz. Yakub’un oğlu Hz. Yusuf’a kavuşması ve gözlerinin açılması gibi. Saydığımız tüm bu olaylar Muharrem ayınıncı onuncu gününde yani aşurenin dağıtıldığı ve yapıldığı günde gerçekleşmiştir.
İşte bu gün, 2018 yılında 20 Eylül’de gerçekleşmiştir. Peki Aşure Günü 2019 yılında ne zaman? Bu yıl Aşure Günü 9 Eylül 2019 tarihinde olacaktır. Gelecek yıl ise 29 Ağustos 2020 tarihinde olacaktır.
Aşure Niçin Yapılır ve Dağıtılır?
Aşurenin yapılış amacı ve nedenleri hakkında düşünüldüğünde karşımıza çıkan ilk kavram, ilk terim Alevilik kültürü oluyor. Alevilik kültüründe, aşurenin yapılmasının ve dağıtılmasının en temel sebebi Kerbela Olayı’na dayanmaktadır. 680 yılının Muharrem ayının onuncu gününde, Kerbela Kerbela Olayı gerçekleşmiştir. Hz. Hüseyin (Hz. Muhammed’in torunu) bu katliamda şehit edilmiştir. Bu olayın Muharrem ayının onuncu gününde gerçekleşmesi aşureyle olan bağlantısını açıklamaktadır.
Aşure’de hiçbir hayvansal gıda içermeyen bir tatlıdır ve Muharrem ayında dağıtılır. Dağıtılmasının temel sebebi ise Ali Zeynel Abidin isimli imamın Kerbela Olayı’ndan kurtuluşunu kutlamak ve bu kurtuluşa duyulan sevinci göstermektir.
Aşure Orucu Nedir?
Aleviler, bu Muharrem ayında toplam 15 gün oruç tutarlar. İlk üç gün tuttukları oruca Masum-u Pak denir. Bu üç günden sonra 12 gün süren Muharrem Orucu tutulur. Muharrem ayı boyunca tuttukları oruç sadece yemekle alakalı da değildir. Bu ay boyunca eğlence yapmak ve düzenlemek, düğün, kına, nişan gibi eğlence içeren törenler yapmak, kesici aletlere dokunmak, kurban kesmek, su içmek, sakal tıraşı olmak ve en önemlisi et yemek yasaktır.
Tüm bunları yapmalarının sebebi, Kerbela’da şehit düşenlerin savaş esnasında ve sonrasında çektikleri acıyı anlamaya ve empati kurmaya çalışmaktır. Bu orucu 12 boyunca et tüketmeden yapmalarının sebebi şiddete ve kan dökülmesine karşı bir nevi protesto yapmaktır.
Aleviler, bu Muharrem ayında toplam 15 gün oruç tutarlar. İlk üç gün tuttukları oruca Masum-u Pak denir. Bu üç günden sonra 12 gün süren Muharrem Orucu tutulur. Muharrem ayı boyunca tuttukları oruç sadece yemekle alakalı da değildir. Bu ay boyunca eğlence yapmak ve düzenlemek, düğün, kına, nişan gibi eğlence içeren törenler yapmak, kesici aletlere dokunmak, kurban kesmek, su içmek, sakal tıraşı olmak ve en önemlisi et yemek yasaktır.
Tüm bunları yapmalarının sebebi, Kerbela’da şehit düşenlerin savaş esnasında ve sonrasında çektikleri acıyı anlamaya ve empati kurmaya çalışmaktır. Bu orucu 12 boyunca et tüketmeden yapmalarının sebebi şiddete ve kan dökülmesine karşı bir nevi protesto yapmaktır.
Aşure Nasıl Yapılır? Aşure Tarifi
Malzemeler:
3 bardak pişmemiş tam taneli buğday ya da arpa
1 can bardak konserve nohut, durulanır ve süzülür
1 ½ bardak konserve donanma fasulyesi, durulanır ve süzülür
¼ fincan pişmemiş pirinç
3 çorba kaşığı kurutulmuş kuş üzümü
3 çorba kaşığı çam fıstığı
8 kuru kayısı, parçalar halinde kesilmiş
8 kuru incir, parçalar halinde kesilmiş
3 bardak şekeri
2 tarçın çubukları
1 portakal rengi (isteğe bağlı)
1 limonun kabuğu (isteğe bağlı)
2 çorba kaşığı gül suyu (isteğe bağlı)
3 bardak pişmemiş tam taneli buğday ya da arpa
1 can bardak konserve nohut, durulanır ve süzülür
1 ½ bardak konserve donanma fasulyesi, durulanır ve süzülür
¼ fincan pişmemiş pirinç
3 çorba kaşığı kurutulmuş kuş üzümü
3 çorba kaşığı çam fıstığı
8 kuru kayısı, parçalar halinde kesilmiş
8 kuru incir, parçalar halinde kesilmiş
3 bardak şekeri
2 tarçın çubukları
1 portakal rengi (isteğe bağlı)
1 limonun kabuğu (isteğe bağlı)
2 çorba kaşığı gül suyu (isteğe bağlı)
Yapılışı:
- Bir gece önce buğdayı ya da arpayı bol su dolu büyük bir tencereye koyup bekletin.
- Kaynatmaya başlayın, ısıtın ve ısıyı azaltın. Yaklaşık on dakika boyunca yavaşça kaynatmasına izin verin.
- Ocağı kapatıp ve tahılı soğumaya bırakın ve bir gece boyunca ıslatın.
- Ertesi sabah, tahıl hepsini olmasa bile çoğunu emmiş olmalı. Nohut, fasulye, pirinç, kuru meyve, şeker ve isteğe bağlı gül suyu ya da portakal ve limon kabuğu rendesi ekleyin.
- Gerekirse sadece malzemeleri kaplamak için su miktarını daha artırın. Karışımı kaynatın.
- Karışımı, kıvamı koyulaşıncaya kadar bir tahta kaşıkla hafifçe karıştırarak pişirin.
- Ocaktan alın ve küçük tatlı kaselerine ya da büyük bir servis kasesini yaptığını aşurenizle ile doldurun.
- Bir kez soğuduktan ve üzerine kapatın soğutun.
- Servis yapmadan önce aşureyi taze nar taneleri, ceviz, ince doğranmış kuru meyveler ve yer fıstıkları ile süsleyebilirsiniz.
- Bazıları aşureyi daha sulu yemeyi tercih eder, bazıları daha koyu kıvamda olmasını tercih eder. Daha koyu kıvamlı tercih ederseniz, aşureyi yaparken bir çay kaşığı ya da iki pudra jelatin ekleyin. Bu, soğuduktan sonra size daha yoğun bir kıvam verecektir.
Alıntı: https://www.aktuelbilgiler.com/asure-yapilisi/
