Arkadaşlar Merhaba,
Bugün gene #tozluraflar tadında bir gecikmiş inceleme yayınlayacağım.Bu bir inceleme olması yanında ülkemizde kaçırılmış bir fırsata ait bir değerlendirme olacak.#ASELSAN1920ceptelefonu İnceleme konuğumuz ASELSAN 1920 cep telefonu :Bu telefon “ #İLKYERLİTÜRKTELEFONU” değil ama benim için incelemede özelliği daha öncelikli.
Ülkemizde üretilen gerçek anlamda ilk yerli telefon yine ASELSAN tarafından üretilmiş olan Aselsan 1919 telefonu idi.Bu telefon dönemindeki muadil telefonlar ile her konuda eşdeğer, sağlam ve gerçekten kaliteli bir telefondu.Bu telefon hakkında da verilerimi topladığımda ayrıca bir inceleme hazırlayacağım.
Peki bu yerli telefon olayı ne zaman nasıl başladı? 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrası ülkemize uygulanan silah ambargosu üzerine savunma sanayiinin geliştirilmesi için yeni bir girişim başlatıldı. Önce “askeri vakıflar” daha sonra da “Devlet”, değişik uygulamalarla yeni şirketler kurdu veya kurulmasını destekledi. Aselsan, Havelsan, İşbir, Aspilsan bu dönemde kurulan askeri vakıf şirketleridir. Ancak, bu girişimler belirlenmiş herhangi bir politika veya stratejiye dayanmıyordu.Kısa dönemdeki amaçları ülkede gerekli olan teknolojik ürünlerin ülke kaynakları çerçevesinde ivedilikle üretilmesi amaçlanmıştı.
Bu süreçte karşımıza önemli bir isim çıkıyor. M. Hacim Kamoy…
Aselsan, Genel Müdürü M. Hacim Kamoy’un önderliğiyle, SSM’nin izlediği teknoloji edinme politikasından farklı, 1923-1950 döneminde uygulanan politikaya benzer bir, “ulusal teknolojiye dayanma” politikası izledi. Hacim Kamoy’un teknoloji politikası, askeri vakıfların “silahlı kuvvetlerimizi dışa bağımlılıktan kurtarmak” olan ilkesine uygun olarak;
- Savunma sanayiinde tasarım ve teknolojisinin önemli olduğu,
- Kimsenin, kendisine rekabet üstünlüğü, gizlilik, güvenilirlik vb. özellikleri sağlayan bir teknolojiyi başkasına vermeyeceği ve
- Kritik teknolojilerin devletlerin kontrolünde oluşu nedeniyle transferlerinin mümkün olmayacağı, dolayısıyla teknolojiyi "ulusal olarak üretmek" gerektiği ilkelerine dayanmaktadır.
Aselsanın benimsemiş olduğu bu ilkeler doğrultusunda Hacim Kamoy, Aselsan’da, tamamıyla bir Ulusal Teknoloji Politikası izledi.
ASELSAN, Hacim Kamoy yönetiminde, ilk üretimini gerçekleştirdiği 1980 yılından itibaren geçen 20 yıl içinde 115 dolayında cihaz ve sistem üretti. Bu ürünlerin 95 adedi tamamen ASELSAN'da Türk mühendisleri tarafından, üniversitelerle de işbirliği yapılarak tasarlanmış ve geliştirilmiş, ileri teknolojili özgün ürünlerdir. Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları 1975–1988 yılları arasında sürdürülen savunma sanayiini geliştirme çalışmalarından edinilen deneyimlerin ışığı altında geliştirilmiş birdokümandır.
VE İLK TELEFON…
Dünyadaki ve ülkemizdeki iletişim alanındaki gelişmeler takip edildiğinde tüm iletişim sektörünün mobil iletişim alanına geçmekte olduğu görülmüştü.Bu kapsamda Aselsan bünyesinde 1994 yılında bir proje ekibi oluşturularak 1997 yılında ilk telefonun piyasaya sürülmesi hedeflenmişti. Ülkemizdeki ilk GSM şebekesinin 1993 yılında devreye alındığında oldukça ileri görüşlü bir yaklaşım ile hareket edilmiş.
Aktif tasarım süresi iki yılı geçen projede otuzun üzerinde tasarımcı doğrudan görev almış (yaklaşık 80 mühendis/yıl), ayrıca, ASELSAN bünyesi içinde yer alan bütün birimler proje tasarımına dolaylı destek sağlamışlardır.
Aselsan'ın üç yıllık çalışması ve 5 milyon dolar harcamayla ortaya çıkan "1919" Danimarka'da test edildi, İngiltere'den "onay" aldı. Böylece Türkiye, dünyada cep telefonu üreten 9 ülkeden biri oldu.
ASELSAN GSM EL TERMİNALİ GELİŞTİRME GURUBU
Bu ekip Ayşın ZAİM hanımefendinin öncülüğünde tüm tasarım , test, üretim, kontrol süreçlerini kendi bünyelerinde gerçekleştirerek 1997 yılında ASELSAN 1919 MODELİNİ ÜRETTİLER. (Bu model ile ilgili ayrıca bir inceleme yayınlayacağım.Önemli birkaç dökümana ulaşamadım bunları temin ettiğimde –özellikle telefonun 3d tasarımında alınmış olan üretim katmanlarını gösteren bir render resmi –bu incelemeyi paylaşacağım.)
Üretilen bu ilk telefon tamamen yerli tasarım, yazılım ve üretim süreçlerinden geçerek üretilmesi nedeniyle gerçek anlamda yerli ünvanını taşır.
VE 1920 MACERASI…
1919 modeli üretildiğinde beklenen rakamların üzerinde bir talep geldi. Bu nedenle Aselsan, 1919 Modelin dağıtımını kendisi üstlendi. Ancak yeterli reklam ve dağıtım sağlanamadığı için pekçok noktada bu telefon bulunamadı. Bu nedenle 1920 telefonunun dağıtımı, o dönemde ülkedeki en yaygın dağıtım ağına sahip firmanın (KVK) firmasına verildi.Ancak nedense firmanın biraz “isteksizliği” nedeniyle telefon genel anlamda bulunabilir olamadı.
TEKNİK ÖZELLİKLER
117 gram ağırlığında, ince ve zarif görünümlü, titreşim özelliğinin yanı sıra, önce titreyip sonra sesli çalma, 24 çeşit çalma sesi / melodisi, ajanda, tarih, saat ve alarm, konferans kurma, rehberdeki ilk on numarayı tek tuşla arama, çağrı ücretlendirme, numara gizleme, kısa mesaj yollama ve alma vb. kullanım kolaylığı sağlayan özellikleri de bulunuyor. Standart olarak kullanılan Lityum İon batarya'nın bekleme süresi, şebeke yayınlarına bağlı olarak 70-120 saati buluyor. Araç içi konuşma için geliştirilen Araç Kiti'nin sesli arama özelliği var. Araba kullanırken söylenen rakamları algılayıp, istenen numarayı arayabiliyor. Ayrıca, daha önceden öğretilen 32 adet ismi ve bunlarla ilgili telefon numaralarını hafızasında tutarak, bu isimlerden herhangi biri söylendiğinde, ona ait numarayı arayabiliyor. Standart koyu gri olarak piyasaya sunulan ASELSAN 1920'nin koyu mavi ve açık gri renkleri de var. Çağrı Özellikleri • Rehber'den (Kısaltmalı Arama Listesi) Çağrı • Otomatik Tekrar Arama • Tek Tuşla Acil Çağrı • Tek Tuşla Çağrı • Son Aranan Numaralar Listesi • Son Çağrı Sayacı (çağrının ücreti ve süresini görme imkanı) • Gerçek Çağrı Ücretlendirmesi Fonksiyonu • Gelen Çağrıların Engellenmesi • Aramanın Engellenmesi • Çağrı Yönlendirme • Çağrı Bekletme ve Tutma Fonksiyonları • Konferans Çağrı Fonksiyonu • Sabit Numaralara Çağrı Fonksiyonu Güvenlik Özellikleri • PIN Değiştirme • Programlanabilir Hafıza Şifresi, PIN2 (hafızaya kayıtlı rehber bilgilerini korumak amacıyla) • Programlanabilir Tamamlayıcı Servis Şifresi • Programlanabilir Telefon Güvenlik Şifresi Dil Seçimi • Türkçe, İngilizce, Almanca,Fransızca "Kısa Mesaj" Özellikleri • Kısa Mesaj Alma • Kısa Mesaj Gönderme • Alınan ve Gönderilen Kısa Mesajların Saklanması • Kısa Mesaj Hafızası Dolu Uyarısı • Hücre Yayınlarını İzleyebilme Diğer Özellikler • Kulaklık Ses Ayarı • Değişik Çalma Tipi Seçenekleri • Çalma Şiddeti Seviye Ayarı • Çalma Modu Seçenekleri • Titreşimli Uyarı Seçeneği • Tuştakımını Kilitleme • Gelen Çağrıların Otomatik Kabulü • Gelen Çağrıların Herhangi Bir Tuşla Kabulü • Şebeke Yayını Uyarı LED'i • Mikrofon Susturma • Alınan Yayın Şiddetinin Gösterilmesi • Batarya Seviyesinin Gösterilmesi • Ana Menü Yapısını Değiştirebilme Yeteneği • Kullanıcı Logo'su Girme İmkanı • Kullancının Kendi Telefon Numarasını SIM'e Kaydedebilme Özelliği • Ajanda • Alarm, Saat ve Tarih Fonksiyonları Network Seçme Özellikleri • Evre 2 GSM standartlarına uyumlu Otomatik olarak ya da elle şebeke seçme imkanı AKSESUARLAR • Yedek Batarya ve Terminali şarj edebilen Masa Üstü Şarj Cihazı • Araç İçi Terminal Yuvası • Araç Çakmak Adaptörü (araç içi kullanımda bataryanın şarj edilmesi amacıyla) • Harici Araç Anteni • Sözcük Tanımalı Araç Kiti (mikrofon ve hoparlör dahil) • Sözcük Tanımalı Araç Kiti (mikrofon, hoparlör, anten ve tutucu dahil)
NOT:ASELSAN Bataryası yine Aselsan iştiraki olan ASPİLSAN tarafından üretilmişti.
GENEL DEĞERLENDİRME
ASELSAN, Hacim Kamoy yönetiminde, ilk üretimini gerçekleştirdiği 1980 yılından itibaren geçen 20 yıl içinde 115 dolayında cihaz ve sistem üretti. Bu ürünlerin 95 adedi tamamen ASELSAN'da Türk mühendisleri tarafından, üniversitelerle de işbirliği yapılarak tasarlanmış ve geliştirilmiş, ileri teknolojili özgün ürünlerdir. Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları 1975–1988 yılları arasında sürdürülen savunma sanayiini geliştirme çalışmalarından edinilen deneyimlerin ışığı altında geliştirilmiş birdokümandır.
VE İLK TELEFON…
Dünyadaki ve ülkemizdeki iletişim alanındaki gelişmeler takip edildiğinde tüm iletişim sektörünün mobil iletişim alanına geçmekte olduğu görülmüştü.Bu kapsamda Aselsan bünyesinde 1994 yılında bir proje ekibi oluşturularak 1997 yılında ilk telefonun piyasaya sürülmesi hedeflenmişti. Ülkemizdeki ilk GSM şebekesinin 1993 yılında devreye alındığında oldukça ileri görüşlü bir yaklaşım ile hareket edilmiş.
Aktif tasarım süresi iki yılı geçen projede otuzun üzerinde tasarımcı doğrudan görev almış (yaklaşık 80 mühendis/yıl), ayrıca, ASELSAN bünyesi içinde yer alan bütün birimler proje tasarımına dolaylı destek sağlamışlardır.
Aselsan'ın üç yıllık çalışması ve 5 milyon dolar harcamayla ortaya çıkan "1919" Danimarka'da test edildi, İngiltere'den "onay" aldı. Böylece Türkiye, dünyada cep telefonu üreten 9 ülkeden biri oldu.
ASELSAN GSM EL TERMİNALİ GELİŞTİRME GURUBU
Bu ekip Ayşın ZAİM hanımefendinin öncülüğünde tüm tasarım , test, üretim, kontrol süreçlerini kendi bünyelerinde gerçekleştirerek 1997 yılında ASELSAN 1919 MODELİNİ ÜRETTİLER. (Bu model ile ilgili ayrıca bir inceleme yayınlayacağım.Önemli birkaç dökümana ulaşamadım bunları temin ettiğimde –özellikle telefonun 3d tasarımında alınmış olan üretim katmanlarını gösteren bir render resmi –bu incelemeyi paylaşacağım.)
Üretilen bu ilk telefon tamamen yerli tasarım, yazılım ve üretim süreçlerinden geçerek üretilmesi nedeniyle gerçek anlamda yerli ünvanını taşır.
VE 1920 MACERASI…
1919 modeli üretildiğinde beklenen rakamların üzerinde bir talep geldi. Bu nedenle Aselsan, 1919 Modelin dağıtımını kendisi üstlendi. Ancak yeterli reklam ve dağıtım sağlanamadığı için pekçok noktada bu telefon bulunamadı. Bu nedenle 1920 telefonunun dağıtımı, o dönemde ülkedeki en yaygın dağıtım ağına sahip firmanın (KVK) firmasına verildi.Ancak nedense firmanın biraz “isteksizliği” nedeniyle telefon genel anlamda bulunabilir olamadı.
TEKNİK ÖZELLİKLER
117 gram ağırlığında, ince ve zarif görünümlü, titreşim özelliğinin yanı sıra, önce titreyip sonra sesli çalma, 24 çeşit çalma sesi / melodisi, ajanda, tarih, saat ve alarm, konferans kurma, rehberdeki ilk on numarayı tek tuşla arama, çağrı ücretlendirme, numara gizleme, kısa mesaj yollama ve alma vb. kullanım kolaylığı sağlayan özellikleri de bulunuyor. Standart olarak kullanılan Lityum İon batarya'nın bekleme süresi, şebeke yayınlarına bağlı olarak 70-120 saati buluyor. Araç içi konuşma için geliştirilen Araç Kiti'nin sesli arama özelliği var. Araba kullanırken söylenen rakamları algılayıp, istenen numarayı arayabiliyor. Ayrıca, daha önceden öğretilen 32 adet ismi ve bunlarla ilgili telefon numaralarını hafızasında tutarak, bu isimlerden herhangi biri söylendiğinde, ona ait numarayı arayabiliyor. Standart koyu gri olarak piyasaya sunulan ASELSAN 1920'nin koyu mavi ve açık gri renkleri de var. Çağrı Özellikleri • Rehber'den (Kısaltmalı Arama Listesi) Çağrı • Otomatik Tekrar Arama • Tek Tuşla Acil Çağrı • Tek Tuşla Çağrı • Son Aranan Numaralar Listesi • Son Çağrı Sayacı (çağrının ücreti ve süresini görme imkanı) • Gerçek Çağrı Ücretlendirmesi Fonksiyonu • Gelen Çağrıların Engellenmesi • Aramanın Engellenmesi • Çağrı Yönlendirme • Çağrı Bekletme ve Tutma Fonksiyonları • Konferans Çağrı Fonksiyonu • Sabit Numaralara Çağrı Fonksiyonu Güvenlik Özellikleri • PIN Değiştirme • Programlanabilir Hafıza Şifresi, PIN2 (hafızaya kayıtlı rehber bilgilerini korumak amacıyla) • Programlanabilir Tamamlayıcı Servis Şifresi • Programlanabilir Telefon Güvenlik Şifresi Dil Seçimi • Türkçe, İngilizce, Almanca,Fransızca "Kısa Mesaj" Özellikleri • Kısa Mesaj Alma • Kısa Mesaj Gönderme • Alınan ve Gönderilen Kısa Mesajların Saklanması • Kısa Mesaj Hafızası Dolu Uyarısı • Hücre Yayınlarını İzleyebilme Diğer Özellikler • Kulaklık Ses Ayarı • Değişik Çalma Tipi Seçenekleri • Çalma Şiddeti Seviye Ayarı • Çalma Modu Seçenekleri • Titreşimli Uyarı Seçeneği • Tuştakımını Kilitleme • Gelen Çağrıların Otomatik Kabulü • Gelen Çağrıların Herhangi Bir Tuşla Kabulü • Şebeke Yayını Uyarı LED'i • Mikrofon Susturma • Alınan Yayın Şiddetinin Gösterilmesi • Batarya Seviyesinin Gösterilmesi • Ana Menü Yapısını Değiştirebilme Yeteneği • Kullanıcı Logo'su Girme İmkanı • Kullancının Kendi Telefon Numarasını SIM'e Kaydedebilme Özelliği • Ajanda • Alarm, Saat ve Tarih Fonksiyonları Network Seçme Özellikleri • Evre 2 GSM standartlarına uyumlu Otomatik olarak ya da elle şebeke seçme imkanı AKSESUARLAR • Yedek Batarya ve Terminali şarj edebilen Masa Üstü Şarj Cihazı • Araç İçi Terminal Yuvası • Araç Çakmak Adaptörü (araç içi kullanımda bataryanın şarj edilmesi amacıyla) • Harici Araç Anteni • Sözcük Tanımalı Araç Kiti (mikrofon ve hoparlör dahil) • Sözcük Tanımalı Araç Kiti (mikrofon, hoparlör, anten ve tutucu dahil)
NOT:ASELSAN Bataryası yine Aselsan iştiraki olan ASPİLSAN tarafından üretilmişti.
GENEL DEĞERLENDİRME
Bu telefonu 2003 yılında üniversite öğrencisi olduğum dönemde kullandım.”Yerli Mali yurdun malı , herkes onu kullanmalı” kalıbının dışında olarak rahatlıkla üretildiği dönemdeki telefonlar ile kıyaslandığında Çok daha iyi tasarım ve teknik özellikleri bulunuyordu. Görüştüğüm bir Aselsan mühendisi 1920 telefonunu ilk başta antensiz üretmek istediklerini ancak antensiz telefonun halk arasında iyi çekmeyeceği izlenimi olabileceğinden son anda anten ilave ettiklerini söylemişti. Yine bu mühendis bana telefonun toplam 19 tasarım katmanından oluştuğunu anlatmıştı.
Genel Kullanım Değerlendirmesi,
Telefonun şarjı ortalama 4-5 gün rahatlıkla yetiyordu, Telefonda yine o dönem Türkiyede hiçbir telefonda olmayan bir özellik vardı TİTREŞİM evet bu telefon ile ilk defa titreşim özelliğini görmüş olduk. Yine telefonun masaüstü şart ünitesi (DOCK) ve kulaklık mikrofon seti vardı.Kulaklık mikrofonda o dönemin en iyi yeniliklerinden birisiydi.Ve telefon açılırken İzmir Marşı ile açılması , menüsünde melodi olarak , aralarında "9'ncu Senfoni", "Dağ Başını Duman Almış", "Türk Marşı", "Ceylan" ve "Üsküdar'a Giderken"in ve "Harbiye Marşı" vardı. SON DEĞERLENDİRME
ASELSAN 1920 telefonundan sonra yeni bir telefon üretimi için hazırlığa başlanıldı.Ancak dağıtıcı firmanın “isteksizliği” nedeniyle üretilen telefonlar uzun bir süre ülke geneline dağıtılamadı.Ve telefon ile yaptığım bir görüşmede ; Aselsan satış yetkilisi; “elimizde olan tüm telefonlar şimdi KVK da “ onlardan bulabilirsiniz” demişti.KVK ile telefonda görüştüğümde ise bana Nokia telefon satmaya çalışmışlardı.
Yine görüştüğüm birkaç aselsan mühendisinden telefon üretiminin durmasına ilişkin iki bilgi aldım.Birincisi 1920 modelinde çalışan bir yabancı personelin, daha önce çalıştığı şirkette ürettikleir telefona ait bazı tasarımları Aselsan 1920 ve sonraki modelde kullanmak istediği, bu nedenle lisans konusunda sorunlar çıktığı için o dönemlik geçici olarak üretimin durdurulduğuydu. Ancak bu bilgiyi bana veren mühendis (kendisi GSM ekibi içerisinde çalışmıştı) asıl nedenin NOKİA ve ERİCSONN firmalarının naskısı oldugolduğunuedi. Özellikle NOKIA nın KVK üzerinde “Aselsan ürünlerini al ama satma “ yönünde bir baskısı olduğu, ve ERICSONN un ise baz istasyonu ürettiği o dönemki operatörler üzerinden bir baskı oluşturduğunu söyledi.Ve son olarak üzerinde son çalışılan modelin büyük ihtimalle dünyanın ilk renkli ekran telefonu olabileceğini söylemişti.
SON SÖZ
Senaryolar çok.Ama sonuçta ülkemiz kendi GSM cihazını üretebilen ilk 9 firma arasında iken bugün bağzı! Yerli! Firmaların ilginç vergi taleplerini görüyoruz.Burda aklıma uzun zaman önce tanıştığım Sanayi bakanlığında çalışmış bir emekli müsteşarın anlattıkları geldi.
“80-90 lı yıllarda Türkiye’de üretilen tv lerin üretiminde %60 ı yerli malzemeler kullanılıyordu. Nasıl mı? TV nin dış tahta kasası büyük olduğundan %40 kanul ediliyor, arkasındaki plastik kapak ta %20 kabul ediliyordu. Geri kalan tüp devre kartı elektrik düzenleyici devreler küçük olduğundan %40 oluyordu “ Düşününce o dönemki yerlilik hesaplaması şimdiye göre gene mantıklıymış!
Genel Kullanım Değerlendirmesi,
Telefonun şarjı ortalama 4-5 gün rahatlıkla yetiyordu, Telefonda yine o dönem Türkiyede hiçbir telefonda olmayan bir özellik vardı TİTREŞİM evet bu telefon ile ilk defa titreşim özelliğini görmüş olduk. Yine telefonun masaüstü şart ünitesi (DOCK) ve kulaklık mikrofon seti vardı.Kulaklık mikrofonda o dönemin en iyi yeniliklerinden birisiydi.Ve telefon açılırken İzmir Marşı ile açılması , menüsünde melodi olarak , aralarında "9'ncu Senfoni", "Dağ Başını Duman Almış", "Türk Marşı", "Ceylan" ve "Üsküdar'a Giderken"in ve "Harbiye Marşı" vardı. SON DEĞERLENDİRME
ASELSAN 1920 telefonundan sonra yeni bir telefon üretimi için hazırlığa başlanıldı.Ancak dağıtıcı firmanın “isteksizliği” nedeniyle üretilen telefonlar uzun bir süre ülke geneline dağıtılamadı.Ve telefon ile yaptığım bir görüşmede ; Aselsan satış yetkilisi; “elimizde olan tüm telefonlar şimdi KVK da “ onlardan bulabilirsiniz” demişti.KVK ile telefonda görüştüğümde ise bana Nokia telefon satmaya çalışmışlardı.
Yine görüştüğüm birkaç aselsan mühendisinden telefon üretiminin durmasına ilişkin iki bilgi aldım.Birincisi 1920 modelinde çalışan bir yabancı personelin, daha önce çalıştığı şirkette ürettikleir telefona ait bazı tasarımları Aselsan 1920 ve sonraki modelde kullanmak istediği, bu nedenle lisans konusunda sorunlar çıktığı için o dönemlik geçici olarak üretimin durdurulduğuydu. Ancak bu bilgiyi bana veren mühendis (kendisi GSM ekibi içerisinde çalışmıştı) asıl nedenin NOKİA ve ERİCSONN firmalarının naskısı oldugolduğunuedi. Özellikle NOKIA nın KVK üzerinde “Aselsan ürünlerini al ama satma “ yönünde bir baskısı olduğu, ve ERICSONN un ise baz istasyonu ürettiği o dönemki operatörler üzerinden bir baskı oluşturduğunu söyledi.Ve son olarak üzerinde son çalışılan modelin büyük ihtimalle dünyanın ilk renkli ekran telefonu olabileceğini söylemişti.
SON SÖZ
Senaryolar çok.Ama sonuçta ülkemiz kendi GSM cihazını üretebilen ilk 9 firma arasında iken bugün bağzı! Yerli! Firmaların ilginç vergi taleplerini görüyoruz.Burda aklıma uzun zaman önce tanıştığım Sanayi bakanlığında çalışmış bir emekli müsteşarın anlattıkları geldi.
“80-90 lı yıllarda Türkiye’de üretilen tv lerin üretiminde %60 ı yerli malzemeler kullanılıyordu. Nasıl mı? TV nin dış tahta kasası büyük olduğundan %40 kanul ediliyor, arkasındaki plastik kapak ta %20 kabul ediliyordu. Geri kalan tüp devre kartı elektrik düzenleyici devreler küçük olduğundan %40 oluyordu “ Düşününce o dönemki yerlilik hesaplaması şimdiye göre gene mantıklıymış!
Alıntı/Kaynak:https://teknoseyir.com/inceleme/aselsan-1920-cep-telefonu-yerli-cep-telefonu
