...
YORUMLAR:
Videoyu hazırlayan
''Macera dolu Şiraz'dan sonra oldukça yorulmuşuz. Bizi ağırlayan Hacı amcanın bir tanıdığı olan Babeç abi bizimle çok ilgilendi. Azeri Türkü olan aile resmen biz giderken üzüldüler.Bu insanlar bir harika dostum...''
İzleyenler:
''Tebriz ve Güney Azerbaycanın obir şehirlerinde insanlar kendine TÜRK ve dillerine Türkçe derler. Onlar Azeri lafini hiç kullanmazlar. Bu arada çok güzel bir video; paylaştığınız için teşekkürler.''
''İran da 35 milyon Türk yaşıyor niye bu kadar Türkçe konuştuklarına şaşırdın :)''
-------------------
Tebriz
İran devrimlerinin başladığı şehir
Tebriz’de her zaman canlı bir siyaset ve kültür hayatı vardı. Hem 1905’teki hem de 1979’daki devrimler buradan başladı
İran’ın kuzeybatısındaki en büyük şehir; Eynalı ve Sehend dağları arasında, Kuruçay ve Acıçay’ın birleşmesinden oluşan nehir yatağı üzerindedir. İklimkuru, yazları sıcak, kışları hayli soğuk geçer. Safeviler devrinde, daha önce de Akkoyunlular ve İlhanlı Moğolları devrinde koskoca İran’ın başkentiydi.
Her zaman çarşı pazarda, evde Türkçe konuşulurdu. Uzun bir süre Tahran’dan sonra ikinci büyük şehir iken, bugün iki milyon nüfusuna rağmen ülkenin dördüncü büyük şehridir. İran Ermenilerinin ruhani merkezidir. Birçok Müslüman büyükleri arasında Şemsi Tebrizi de bu şehrin büyüklerindendir. Depremleriyle meşhurdur. Nitekim 1729 depremi ile şehrin birçok abideleri harap olmuştur. Halen İran’ın halıcılık merkezi sayılabilir, en güzel halılar orada dokunur.
Karakoyunlu ve Akkoyunluların eserleri, en başta Gök Mescid Türk sanat tarihi bakımından önemlidir. Daha doğrusu Osmanlı sanatının nereden geldiğini anlamak bakımından önemlidir. Bursa’nın mimarisini anlamak için, Tebriz’den gelen ustaların ve Tebriz’in 15’inci yüzyıl eserlerini iyi tanımak gerekir. Osmanlıların 18 yıl tahririni yaparak idare ettikleri bir bölgeydi, gene de Osmanlı-İran harplerinin çekişmesinin merkezinde yer alırdı.
İlk matbaa burada kuruldu
Tebriz 1905 İran meşrutiyet devriminin ve 1979’da da bugünkü İran’ı yaratan devrimin başlangıç noktası. Şüphesiz her zaman canlı bir siyaset ve kültür hayatı olmuş. İran’da ilk matbaa 1811’de Tebriz’de kuruldu. Eğitimde modernleşmenin ilk kurumlarından sayılan Rüşdiye 19’uncu asır sonunda burada açıldı. İran’ın ilk belediyesi hem kuruluş hem bina olarak Tebriz’dedir.
Azerbaycanlıların bulunduğu her yere tiyatro gelir. İlk Türk tiyatro eserleri Tiflis’te temsil edildi, kurumsal tiyatro ise Tebriz’de toplum hayatına adım attı. Tebriz üniversiteler şehri ama her köşede Türkiye’de üniversite bitiren hekime, mühendis, mimara ve meslek sahiplerine rastlamak mümkün. Azeri Türkçesi sadece sokakta ve evde değil, resmi kurumlarda bile konuşulan bir dil. Ama Farsçayı Azerbaycan okumuşları çok iyi bilir; bu dilin kültürüne, edebiyatına, tarihçiliğine katkıları büyük. Bakü’nün aksine Tebriz aydını Türkçeye çok düşkün ve Farsçaya da çok saygılı. Şehriyar gibi bir Türk şairinin Türkçe şiirleri kadar, Farsça şiirleri de mükemmel; mesela Prof. Rahim Reisnia Osmanlı-İran tarihinin 19’uncu yüzyılı ve modern Türkiye üzerindeki tetkikleriyle her iki ülkenin tarihçiliğine de katkı yapanlardan.
Unuttuğumuz dil ve müzik
Tebriz’in depremlerine rağmen ta 15’inci asırdan beri devamlı restore edilen büyük Kapalıçarşı’sı bugünün Ortadoğu dünyasında yayıldığı alan itibarıyla kendi türünün en geniş ve büyük örneği. Bu çarşıyı gezmek bir zevk. Tebriz’in halılarının ne olduğu burada anlaşılıyor.
İstanbul’daki Tebriz asıllı Azerbaycanlılar, çok ön plana çıkmasalar da hem iş hayatında hem de kültür hayatımızda önemli yeri olan bir grup. Prof. Ali Polat bu grupta önde gelenlerden biri. Tebriz’deki dostlarımızla ve oraya yatırım yapan diğer Türk işadamlarıyla konuşmak bir zevk; Rıza Resulzade ve Mimar Fertus Musavi ve Ekber Talibi ile Tebriz çarşısını ünlü İran uzmanı arkeolog Andre Godart’ın kurduğu Azerbaycan Müzesi’ni ve Yelpaze Mescidi’ni gezmek irfan arttırıcı; uzun zamandır özlediğim tipte yüklü sohbette Tebriz’in aydınları evlerinde toplanıyorlar ve yaşam biçimlerinde bir incelik gözleniyor. Sohbet bu insanlar için basit bir ifade değil, bir sanat, bir tasvir ustalığı.
Türkçenin nelere kadir olduğunu Tebriz aydınları arasında anlıyorsunuz. Unuttuğumuz dil, unuttuğumuz müzik ve etrafa bakma sanatı Tebriz’de. Ara sıra Türkçe konuşulan dünyanın merkezlerini görmek lazım ama bakmayı bilmek şartıyla.
İlber Ortaylı. Milliyet 23 Ekim 2010. http://www.milliyet.com.tr/iran-devrimlerinin-basladigi-sehir/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/24.10.2010/1305299/default.htm
Bu yazının bir bölümü ve yukarıdaki haritanın alındığı kaynak:
https://bpakman.wordpress.com/turk-dunyasi/gunumuz-turkleri-turk-devletleri/azerbaycan/parcalanan-azerbaycan/irandaki-turkler/tebriz/
Tebriz Hakkında Bilgi
Tebriz,
Doğu Azerbaycan eyaletinin başkenti. 2.5 milyon nüfusa sahip olan
Tebriz şehrinin Türk topraklarına olan uzaklığı 320 kilometre
dolaylarında. Halkın %70’i Azeri Türkçesi konuşmakta. Azerbaycan‘dan oldukça yoğun bir göç alan İran İslam Cumhuriyeti, Tebriz’de oluşan yoğun Azerbaycan kökenli vatandaşların bir göstergesi niteliğindedir. Nitekim burada Türkiye Türklerinin seyahatlerinde konuşma açısından dil sıkıntısı yaşamayacağı bir gerçektir.
Bir önceki yazım olan Tahran gezilecek yerler makalemde olduğu gibi Tebriz’de Fars kültürünü
iyi bir biçimde yansıtan ve içerisinde çok eski yıllara dayanan bir
tarihi geçmişe, sanata ve kültüre sahip olduğu görülmekte. Yoğun bir
tarihi geçmişe sahip olan Tebriz, yaşadığı bir çok doğal afetler sonucu
içerisinde barındırdığı bir çok tarihi yapıları kaybetmiş ve bir tarih
toprağa gömülmüştür. Tebriz, tarihi kadar edebiyatı ile de ön plana
çıkmıştır. Topraklarında yetiştirdiği bir çok şair ile dünyaya çeşitli
makaleler vermiş, kültürlerin beşiğinde önemli rol oynamıştır. Yakın
tarihe baktığımızda hiç şüphesiz akla gelen isimlerden biriside Şehriyar‘dır.
TEBRİZ'DE GEZİP GÖRÜLECEK YERLERİN BAZILARI
Amir Nezam Evi
Tebriz gezilecek yerler
listenizde olması gereken bir diğer yer Amir Nezam Evi’dir. Tarihi bina
Tebriz çarşı kompleksinin batı yönünde yer almakta. Evin ilk sahibi
Mehdi Kouze Konani olarak biliniyor. Azerbaycan anayasasının ünlü
liderlerinin toplanması için kullanılıyormuş. Tebriz mimari sanatsal
tarzı süslemeler ile iki iç ve dış zeminler, yıllardır Rusya’da ikamet
ve Tebriz geri gelen Haj Vali Memar-E Tebriz tarafından 1868 inşa
edilmiş. Binada bulunan kavanoz mimarisinin paha biçilmez nitelikte
işçiliği, güzel ve çekici bir desen kullanımı ve sütunlar
ziyaretçilerini büyüler nitelikte.
Alıntı Kaynak: http://www.fatihyollarda.com/tebriz-gezilecek-yerler/
