Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Özkan ve 11 öğrencisi, tarımda biyolojik mücadele için böcek fabrikası kurdular. Günde 10 milyon faydalı böcek üretimiyle, yılda kullanılan ve yüzde 95’i ithal edilen 600 milyon dolarlık tarım ilacının azaltılması hedeflenirken, üretilen faydalı böcekler, elma, üzüm bağı, cevizden sonra şimdi mısırda da kullanılacak.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitkileri Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Özkan, 7 yıl önce 11 öğrencisiyle birlikte tarım ilaçlarının kullanımını azaltmak için böcekler üzerinde yaptığı çalışmadan yola çıkarak, Ankara Üniversitesi Teknokent’te günlük 10 milyon faydalı böcek üretilen ‘böcek fabrikası’ kurdu. Tarım ilacı ithalatının azaltılması amacıyla üretilen böceklerin, gelecekte ihraç edilmesi planlanıyor.
Böcek fabrikası kurdular!
Toplumda ünü iyi olmayan böceklerin bir kısmının çiftçi dostu olduğunu kaydeden Prof. Dr. Cem Özkan, tarımda bir kısım böceklerin üretilen ürünleri yediğini, faydalı böceklerin de bu zararlı böcekleri baskılayarak yok ettiğine dikkat çekti. Özkan, “Halkın bildiği en güzel örnek uğur böceği. Bu böcek zararlı yaprak bitkileriyle besleniyor. Doğal denge bozulduğu zaman bu yaprak bitlerinin sayısı azalıyor. Bizim burada yaptığımız iş, bu faydalı böcekleri laboratuvar koşullarında üretimini gerçekleştirerek, gerçekten bunları üretip doğaya salmak ve doğal dengeyi tekrar düzenlemek. Yani bozulan ekolojik dengeyi yeniden tesis etmek. Bu böcekleri üretmek için de bir böcek fabrikası kurduk” dedi.
“Öğrencilerim patronum oldu!”
Böcek fabrikasını kurmak için öğrencilerinin TÜBİTAK’ta birçok proje ürettiğini, bunlardan başarılı olan öğrencilere TÜBİTAK ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan tekno girişim projeleri yaptıklarını anımsatan Prof. Dr. Cem Özkan, öğrencilerinin daha sonra teknokentte şirket kurduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Öğrencilerim bir anda benim patronum oldular. Böcek fabrikası kurdular. Böcekleri ürettiler. Şimdi üretmiş oldukları böcekleri çiftçilere götürüyorlar ve bu böcekleri dağıtıyorlar. Faydalı böceklerin hesaplamasını yapıyoruz. Daha sonra bunları küçük küçük kutulara koyuyoruz. Sonra ağaçlara asıyoruz ve faydalı böcek kutudan çıkarak zararlı böcekleri bulup imha ediyor.”
Elma, bağ, cevizden sonra sıra mısırda!
Faydalı böceklerin önemine değinen Prof. Dr. Özkan, şu bilgileri verdi:
“Normalde zararlı böcek ile karşılaştığımız zaman çiftçiler ilaç uygulaması yapıyor. Bu, biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiliyor. Bu ilaçların da birçok olumsuz yönü var. Arılar, balıklar ölüyor. Tüketicilerde önemli sağlık sorununa neden oluyor.
Bu sorunları azaltmak için biyolojik mücadele birebir. Üreticilerimiz oldukça memnun. Elma, bağ ve cevizde etkili bir şekilde kullanıyoruz. Bu sene kısmet olursa mısıra da gireceğiz.
Yaptığımız işi firmalar önce anlamadılar, bizi dikkate almadılar. Ben de öğrencilerimi yanıma alarak, köy kahvelerine gittim. Aylarca çiftçilere tek tek yaptığımız işi anlattık ve onları ikna ettik. Şimdi firmalar faydalı böceklerimizi alarak, üreticilere pazarlıyorlar.”
Her yıl 600 milyon dolarlık tarım ilacı kullanılıyor
Prof. Dr. Cem Özkan, böcek fabrikalarının ekonomik olarak işletilmesi gerektiğini de belirterek, “Türkiye 600 milyon dolarlık tarım ilacı kullanıyor. Bunların yüzde 95’i yurt dışından geliyor. Ekonomik olarak bu Türkiye’ye müthiş bir yük. Tüm dünyada bu ilaçların azaltılması için çaba harcanıyor. Entegre mücadele algısında birçok mücadele yöntemini birlikte kullanıyor. Bunu yaptığımız zaman daha sağlıklı, verimli ürünleri üretmiş olacağız. Bunları yurt dışına marka ürünler halinde satabileceğiz. İhracatçılarımız bundan önemli gelir elde edecek. Çünkü marka ürünler olacak, ürünlerimiz geri dönmeyecek. Çiftçilerimiz daha iyi fiyattan bunu satabilecek. Bir de tüketicilerimiz daha sağlıklı beslenebilecek.”
Günde 10 milyon faydalı böcek üretiliyor
30 yıldır böcekler üzerinde çalıştığını vurgulayan Özkan, “Günde 10 milyon faydalı böcek üretimi gerçekleştiriyoruz. Bunu çok daha artırabiliriz. Önemli olan bu teknolojiyi geliştirebilmektir. Yaklaşık 10 tane faydalı böceğin kitle üretim teknolojisini geliştirmiş durumdayız. Üniversite ile özel sektörün birlikte çalışmasını sağladık; daha sonra Tarım Bakanlığı ve il müdürlüğü ile çalıştık. Yani kamu, üniversite, sanayi işbirliğini bir nebze gerçekleştirmiş olduk. Sonuç, ülkemiz için, çiftçilerimiz için çok hayırlı. Ve tüketicilerimiz oldukça sağlıklı ürünlere kavuştukları için çok daha hayırlı diyebiliyoruz” dedi.
Dünyada 700 tarım ilacından 500’ünün insan sağlığına olumsuz etkileri ve diğer canlılara zarar vermesi nedeniyle yasaklandığına dikkat çeken Cem Özkan, sözlerini şöyle noktaladı:
“Bir tarım ilacının üretilmesi oldukça maliyetli. Bir ilacın, yeni bir molekülün üretilmesi için 10 milyar dolarlık bir Ar-Ge çalışmasına ihtiyaç var. Ve bu da her zaman gerçekleşmiyor. Bizim ilaç alternatifleri yöntemlerini kullanmamız ve geliştirmemiz gerekiyor. Entegre mücadele algısı içinde ilaçları kullanacağız; ama son çare olarak. Ama ilacı azaltarak özellikle biyolojik mücadeleyi geliştirmemiz lazım. Ülkemiz bu konuda oldukça şanslı. Çünkü birçok böceğin gen merkezi Türkiye. Bizler bunları üretebiliriz. Üniversitede bunların dersleri anlatılıyorsa, bu doğal kaynaklar ülkemizde varsa, bu ekonomik ve ekolojik anlamda ve insan sağlığı anlamında ülkemize çok şey katabilecektir.”
