Kültürel bir öğe olarak turna
Anadolu’da turnalar, saflığın, bereketin, mutluluğun, refahın müjdeleyicisi olarak görülürler. Turna kuşu, ayrıca, temizliğin, vefanın, sadakatin, saflığın, sabrın, özgürlüğün ve de onurun simgesidir.
Turna kuşu çok sevildiği için turna avına çıkan kişilerin başlarından belanın eksik olmadığına, felaketlerin avcıların peşlerini bırakmayacağına inanılır. Her kimin tarlasına veya evinin bahçesine turna konarsa o evde bereket eksik olmaz ve kıtlık uğramaz.
Turnalar, Bektaşilik ve Alevilik kültüründe de önemli yere sahiptir. Alevilikte güvercin ve turnalar kutsaldır. Turnaların Hz. Ali’yi temsil ettiğine inanılır.
Çin kültüründe turnalarla ilgili anlatılan bir efsaneye göre,
“Yaralı bir turnayı iyi eden genç adamın evine alımlı ve güzel bir kadın gelir. Bu adam ile kadın yaşamlarını mutluluk ve bolluk içerisinde sürdürürler. Kadın adamın maddi durumunu güçlendirmesi için ona el işlerinden sanatlar işler. Durum bu haldeyken adam gücüne, güç katar ve zengin olur.
Kadın çok çalışmasından dolayı, zaman geçtikçe zayıflamaya ve güçten düşmeye başlar. Kadını gizli gizli uzaktan seyreden adam onun bir turna olduğunu ve el işi yaparken kullandığı muhteşem tüyleri kanatlarından aldığına şahit olur. Kadın, adamın onu seyrettiğini fark edince turna olur ve gökyüzünde süzülür.”
Çin kültüründe turna vefayı ve iyiliği sembolize eder.
Turna kuşu ve özellikleri
Oldukça estetik görünüme sahip olan turnalar, göçmen kuşlardır. Fiziksel olarak leyleğe benzerler.
Uzun bacakları ve boyunları ile turnalar estetik görünüme sahip kuşlardır. Yüzyıllardır insanlar tarafından çok sevilen bu kuşlar, Amerikan yerlilerinin totemlerinde, Rus şarkılarında, Anadolu efsanelerinde kendilerine yer bulurlar.
Turna, göçmen kuşlar arasında yer alır. Fiziksel görünüşü leyleğe benzer, ancak turnaların gagası leyleklere göre çok daha küçüktür.
Turnalar, 25-30 yıl arası yaşarlar. Leyleğe göre daha küçüktürler. Uzunlukları 140 santimetreye kadar ulaşabilir. Perdeli ayak parmakları vardır. Yaşadıkları yere göre, tüylerinin renkleri farklılık gösterir. Beyaz renkli turnaların yanında kahverengi olanları da bulunur.
Her kuluçka döneminde iki adet yumurta çıkaran turnaların erkeği ve dişisi dönüşümlü olarak kuluçkaya yatar.
Bataklık, göl, deniz kıyısı gibi su kenarlarında yaşarlar. Bazı türleri ağaçlara yuva yapar. Türkiye’de Karadeniz, Orta ve Doğu Anadolu’da sulak çayır bataklıklarda yaşarlar. Buralarda daha çok gri renkli olanları görülür. Kuyruklarından aşağı süslü tüyleri uzanır.
Turnalar, tohumun yanı sıra fare ve böcek de yerler.
Turnaların birçok türü bulunmaktadır. Bunlar arasında en bilinenleri, Taçlı Turna, Telli Turna, Mavi Turna, Sibirya beyaz Turnası, Mançurya ve Japon Turnası, Cennet Turnası, Avusturya Turnası’dır.
