....
Falih Rıfkı Atay'ın Hayatı
Falih Rıfkı Atay
(1894 - 1971)
1894 yılında İstanbul'da doğdu. Fıkra,
makale, gezi türlerindeki gazete yazılarıyla ve özellikle Atatürk'ü
yakından tanıtan anılarıyla ün kazanan Falih Rıfkı Atay, Kovacılar
semtindeki Rehberi Tahsil Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra Hüseyin
Cahit'in Yalçın müdürlük yaptığı Mercan İdadisi'nde öğrenimini
tamamladı. Darülfünunun Edebiyat bölümünü bitirdi. İdadide edebiyat
öğretmeni olan Celal Sahir Erozan ile kendisinden bir ileri sınıfta
okuyan Orhan Seyfi Orhon, Falih Rıfkı'nın edebiyat beğenisinin
gelişmesine yardımcı oldular. İlk Yazıları, Serveti Fünun dergisinin
genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanan Falih Rıfkı'nın
Tecelli (1911) dergisi ile Süleyman Bahri'nin yönettiği Kadın (1912)
dergisinde Cenap Şahabettin ile Ahmet Haşim'in eserlerini hatırlatan
şiirleri çıktı.
1912'de Tanin gazetesinde düz yazıları
yayımlanmağa başladı; İstanbul Mektupları, Edirne mektupları gibi
yazıları çıktı. 1913-1914 yıllarında sadaret ve Dahiliye Nazırlığı
kalemlerinde çalıştı. Dahiliye Vekili Talat Paşa ile birlikte gittiği
Bükreş'ten Tanin gazetesine röportaj yazıları yolladı. Bu dönemdeki
yazıları, Türkçülük ve Türkçecilik akımlarının etkisini taşıyordu. I.
Dünya Savaşında yedek subay olarak Suriye'ye gitti; 4. Ordu kumandanı
Cemal Paşa'nın hususi katipliğini yaptı. Suriye ve Filistin'deki savaş
anılarını "Ateş ve Güneş" (1918) kitabında topladı. Cemal Paşa'nın
Bahriye nazırı olması üzerine Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına
getirildi (1917). Kazım Şinasi Dersan, Necmettin Sadık Sadak, Ali Naci
Karacan ile birlikte Akşam Gazetesini çıkarmağa başladı (1918). Bu
gazetede Günün Fıkraları başlığıyla sürekli yazılar yazdı. Kurtuluş
Savaşını destekleyen etkili yazıları dolayısıyla idam istenerek Kürt
Mustafa Divanı Harbi'ne verildi. Fakat İnönü Zaferinin kazanılması
üzerine Divanı Harp tutumunu değiştirdiği için idamdan kurtuldu.
Kurtuluş Savaşı sona erdiği sırada İzmir'de Atatürk ile görüşmeğe gelen
gazeteciler arasındaydı. Atatürk'ün isteği üzerine İkinci Büyük Millet
Meclisi'ne Bolu'dan milletvekili seçildi (1922). Daha sonra uzun yıllar
Ankara Milletvekili olarak T.B.M.M.'de bulundu. Hakimiyeti Milliye,
Milliyet ve Ulus gazetelerinin başyazarlığını yaptı.
Yeni Türk Alfabesinin hazırlanması ve
uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev aldı. Serbest Cumhuriyet
Fırkası'nın tutumuna şiddetle karşı çıktı. Ulus gazetesinin
başyazarlığını yaptığı dönemde Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve
İmar Komisyonunda başkanlık yaptı. 1946'da çok partili döneme
geçildikten sonra Ulus gazetesinde CHP'nin savunuculuğunu sürdürdü.
Demokrat Parti'nin 1950'de iktidara geçmesinden sonra Dünya Gazetesini
kurarak (1952) muhalefete geçti; yeni iktidara karşı Atatürk
devrimlerini savundu.Bu gazetenin başyazarı bulunduğu bir sırada 20 Mart
1971 tarihinde vefat etti.
Falih Rıfkı Atay, sağlam, atak, çekici,
anlatımı ve duru Türkçesiyle Cumhuriyet basınının usta kalemlerinden
biriydi. Günlük siyasi olayları ele alan başyazı ve fıkraları yanında
Ulus ve Dünya gazetelerinde Pazar günleri yayımladığı haftalık
yazılarında çok usta bir deneme ve söyleşi yazarı niteliği gösteriyordu.
Gezi ve anı türlerinde Cumhuriyet döneminin çok ilginç ürünlerini
verdi.
FALİH RIFKI ATAY'IN ESERLERİ
Ateş ve Güneş (Suriye ve Filistin’deki anılarını anlatan, 1918)
Deniz Aşırı (Brezilya’yı anlatan ilk yolculuk yazıları, 1931)
Yeni Rusya (İkinci gezi yazıları, 1931)
Zeytindağı (Ateş ve Güneş kitabının devamı sayabileceğimiz anıları ,1932)
Moskova – Roma (Cumhuriyet Edebiyatımızın gezi edebiyat çığırını açanlar, 1934)
Bizim Akdeniz (1934)
Taymis Kıyıları (1934)
Tuna Kıyıları (1938)
Hind (1944)
Yolculuk Defteri (1946)
Roman- Röportaj Niteliğindeki Eserleri:
Eski Saat (1933)
Niçin Kurtulmamak (1952)
Çile (1955)
Baş Veren İnkilapçı (Ali Süavi üzerine bir inceleme, 1954)
Anılar:
Atatürk’ün Bana Anlattıkları (1955)
Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri (1955)
Çocuklar için Monografi:
Babanız Atatürk (1955)
Anı, sohbet, fıkra ve makale:
Çankaya (2 cilt, 1961)
Batış Yılları (1963)
İnanç (1965)
Atatürk’ün Hatıraları (1966)
Atatürk Ne idi (1968)
Bayrak (1970)
Gezerek Gördüklerim (1970)
Kaynak: www.biyografi.info
|
