Haziran ayı dünya genelindeki yedi milyon Tatar için çok önemli bir aydır. Bunun sebebi Haziran ayının ilk haftasında kutlanılan Tatar milli bayramı Sabantuy’dur. Bu bayram Tatarlar arasında bir simge haline gelmiştir. Kazan’ın son hanı Söyembike Tatarlar arasında nasıl bir bağımsızlık simgesi ise, Sabantuy da ona eşdeğer bir öneme sahiptir.
Sabantuy hasat işleri bittikten sonra yapılan bir bahar bayramıdır. Sabantuy aslında iki kelimeden oluşan bir kelimedir. Tatar Dilinin açıklamalı sözlüğünde Saban kelimesinin altı anlamı vardır. Bunlar,Karasaban,ekin işleri, ilkbaharda ekin ekme işleri, ekin, toprağı sürmek ve ilkbaharda ekilip aynı yıl hasat veren üründür
Diğer kelime ise Tuy, yani düğün anlamına gelmektedir. Kökleri yüzyıllara dayanan bu bayram, şenlik ve yarışları bir arada barındırmaktadır. Sabantuy asırlardır kutlanan, nesilden nesle intikal eden, zamanla yeni içeriklerle zenginleşen, fakat milli benliğini kaybetmeden günümüze kadar gelen Tatar Türklerinin milli bayramıdır.
Bu bayram çok eskilerden aksakallar tarafından düzenlenmiş olup, bu gelenek bugün de devam etmektedir. Sabantuy’un ilk ne zaman kutlandığını söylemek zordur, ancak çok eskilere dayandığı bilinmektedir. Bu konudaki ilk yazılı belgeler Bulgar dönemine aittir. Bugün Bulgar döneminden kalan bir mezar taşında “Sabantuy Günü” kelimeleri yer almaktadır. Filoloji Uzmanı F.Hekimcenov Tataristan’ın Elki bölgesinin Eski Salman köyünde bulduğu bu mezar taşındaki yazının, 1292 yılının 15 Haziran tarihine ait olduğu görüşündedir.
Sabantuy Tatarların bulunduğu her yerde büyük bir coşkuyla kutlanır.Çuvaşlar ve Başkurtlar başta olmak üzere, azınlık ya da özerk cumhuriyet konumunda yaşamlarını sürdüren Türk halkları da Tatarlarla birlikte bu bayramı kutlar.
Sabantuy Haziran ayının ilk haftalarında yapılsa da hazırlıklar çok daha önceden başlar. Evlerde bu hazırlık tüm yıl boyu devam eder, gelecek misafirler için hazırlıklar yapılır. Köyde ise hazırlıklar yaklaşık bir ay öncesinden başlar. Önce aksakallar Sabantuy’un yapılacağı yeri ve tarihi belirlerler. Bu yerin suya yakın olmasına ve misafirlerin izlemesine uygun bir yer olmasına özen gösterilir. Yer ve günü belli olduktan sonra hediye toplama işi başlar. Hediye toplama görevi askere gidecek olan genç delikanlılara verilir. Onlar tüm köyü dolaşır şarkılar, türküler eşliğinde hediye toplar. Bu sırada köyü büyük bir coşku ve heyecan sarar. Herkes bu delikanlıların kapı çalmasını bekler, çünkü hediyeler çoktan hazırdır. Yeni gelin gelen evlerde hediyeyi gelin verir. Gelinin hediyesi işlemeli havlu veya başörtüsüdür. Bu hediyeler bir sırığa bağlanır, en güzel işlemeli havlular sırığın en üst kısmında yerini alır. Bu da el becerisine olan saygıdır. Genelde bu hediye toplama akşam saatlerinde yapılır, çünkü herkes evdedir. Hediyeler toplanmaya başlandığı andan itibaren Sabantuy start almıştır. Köydekiler bir taraftan hediyeleri verirken diğer taraftan gelecek misafirlerin yolunu gözlemektedirler. Sabantuy aynı zamanda bir buluşma simgesidir. Eğitim ya da iş için gurbete gidenler mutlaka bu bayram dolayısıyla baba ocağına dönecektir. Anneler çocuklarına ikram etmek için tüm yıl boyu hazırladıklarını artık sofraya dizmiş ve gözleri yollardadır. Sabantuy için bir günlüğüne de olsa köye dönmek bir gelenek haline gelmiş ve uygulanmaktadır. Yurtdışında yaşayanlarda memleketlerini ziyaretleri Sabantuy’a göre ayarlar.
Her zaman ve her yerde olduğu gibi bayramlar çocuklar içindir. Sabantuy gününün sabahında, büyük-küçük herkes en güzel kıyafetlerini giyer, bayram alanı adeta bir defileyi andırır.Sabantuy, at yarışı ile sabah saatlerinde başlar.Bu yüzden “Atsız Sabantuy, Sabantuy değildir” deyimi ortaya çıkmıştır. At yarışı ile başlayan bayram, koşu, bisiklet yarışı,halat çekme, ağırlık kaldırma, direğe tırmanma, çuvalla koşma, kaşıkla yumurta taşıma, su dolu kovalarla koşma, kapalı gözlerle ipteki oyuncağı kesme gibi değişik yarışmalarla ile devam eder ve güreş ile son bulur. Güreşe isteyen herkes katılabilir. Kazanana koç hediye edilir, aynı zamanda en güzel işlemeli havlu da verilir. İşlemeli havlu Sabantuy’un hatırası olduğu için batır (pehlivan) onu ömür boyu saklar. Sabantuy batırı gerçek bir halk kahramanıdır. Bu kahraman birçok romana, şiire ilham kaynağı olmuştur. Sabantuy batırını gençler omuzlarına alır ve tüm alanı böylece gezdirirler. Batır da kazancın gururu ile halkı selamlar.
Diğer tarafta sahne kurulur ve burada dans, şarkı yeteneği olan herkes kendi marifetini sergileyebilir. Sabantuy böylece akşam üstü son bulur. Herkes akşam tekrar buluşmak dileğiyle evlerine dağılır.
Sabantuy için köyün ortasına büyük bir salıncak kurulur ve akşam saatlerinde tüm misafirler ve köy halkı meydanda buluşur. Sabantuy dönemi Tataristan’da en uzun beyaz geceler dönemidir ve hava kararmaz. Geç saatlere kadar, şarkılar, türküler, danslar hiç ara vermeden devam eder. Sonra yavaş yavaş evlere dağılırlar. Evlerde sofralar hazırdır ve misafirleri beklemektedir. Artık evde hasret giderme zamanıdır. Sohbetler sabaha kadar sürer ve bir Sabantuy daha böyle biter.
Her zaman ve her yerde olduğu gibi bayramlar çocuklar içindir. Sabantuy gününün sabahında, büyük-küçük herkes en güzel kıyafetlerini giyer, bayram alanı adeta bir defileyi andırır.Sabantuy, at yarışı ile sabah saatlerinde başlar.Bu yüzden “Atsız Sabantuy, Sabantuy değildir” deyimi ortaya çıkmıştır. At yarışı ile başlayan bayram, koşu, bisiklet yarışı,halat çekme, ağırlık kaldırma, direğe tırmanma, çuvalla koşma, kaşıkla yumurta taşıma, su dolu kovalarla koşma, kapalı gözlerle ipteki oyuncağı kesme gibi değişik yarışmalarla ile devam eder ve güreş ile son bulur. Güreşe isteyen herkes katılabilir. Kazanana koç hediye edilir, aynı zamanda en güzel işlemeli havlu da verilir. İşlemeli havlu Sabantuy’un hatırası olduğu için batır (pehlivan) onu ömür boyu saklar. Sabantuy batırı gerçek bir halk kahramanıdır. Bu kahraman birçok romana, şiire ilham kaynağı olmuştur. Sabantuy batırını gençler omuzlarına alır ve tüm alanı böylece gezdirirler. Batır da kazancın gururu ile halkı selamlar.
Sabantuy için köyün ortasına büyük bir salıncak kurulur ve akşam saatlerinde tüm misafirler ve köy halkı meydanda buluşur. Sabantuy dönemi Tataristan’da en uzun beyaz geceler dönemidir ve hava kararmaz. Geç saatlere kadar, şarkılar, türküler, danslar hiç ara vermeden devam eder. Sonra yavaş yavaş evlere dağılırlar. Evlerde sofralar hazırdır ve misafirleri beklemektedir. Artık evde hasret giderme zamanıdır. Sohbetler sabaha kadar sürer ve bir Sabantuy daha böyle biter.
Alıntı /Kaynak: http://diyariturk.com/index.php/2016/05/30/kazanda-sabantuy-coskusu/
